Van multitasken naar unitasken: ‘Een selectie van gedachten en activiteiten zal gaan leiden tot meer ruimte in ons hoofd’

22 juni 2015

Met de opkomst en de verleidingen van de moderne mediamogelijkheden, neemt de behoefte om te multitasken evenredig toe. Pascal Cuijpers, docent in Echt, stelde zichzelf de vraag of multitasken wel echt zo efficiënt is als wij denken, en wat het effect ervan is op ons rendement. Hij liet zijn leerlingen een YouTube-filmpje kijken om ze zo in te laten zien hoe prioriteiten ons denken een richting op sturen.

We horen ze tegenwoordig steeds vaker om ons heen: de termen ‘efficiëntie’ en ‘productiviteit’ lijken in combinatie met ‘rendementsdenken’ fundamentele begrippen te zijn geworden in onze maatschappij. Wanneer je deze woorden aan een analyse onderwerpt, blijkt dat ze echter steeds meer te lijden hebben onder de haast dwangmatige manier van onze huidige levensinvulling en de daardoor ontstane manier van functioneren. Het überhippe en bijna onontkoombare fenomeen ‘multitasking’ is hier mede debet aan.

Met de opkomst en de verleidingen van de moderne mediamogelijkheden, neemt de behoefte om te multitasken evenredig explosief toe. Een gegeven dat kan leiden tot het verkrijgen van minder rendement en onnodige stress in ons dagelijkse functioneren. In mijn onderwijspraktijk probeer ik leerlingen tot deze inzichten te laten komen. Helaas komt hierbij vaak aan het licht dat het ‘multitasking-spook’ een onbewuste spelbreker blijkt te zijn rondom de vele cognititieve meetmomenten op een middelbare school.

Door enkele proefjes zetten we in op het verkrijgen van persoonlijke bewustwording rondom plannen en het (on)vermogen tot multitasken. Een voorbeeld van zo’n proef, waaruit blijkt dat de ultieme focus slechts op één enkel gegeven kan worden gevestigd, is het filmpje ‘Moonwalking Bear’. Hierin speelt een basketbalteam in witte kleding en een basketbalteam gekleed in zwarte kleding willekeurig twee basketballen door elkaar heen. Terwijl de opdracht luidt om te tellen hoe vaak het witte team de bal naar elkaar overspeelt, verschijnt er tijdens het overgooien een ‘moonwalkende beer’ tussen de spelers. Na afloop van het filmpje heeft vrijwel iedereen goed geteld hoe vaak de spelers van het witte team de bal overgooiden en heeft niemand de dansende beer gezien! We lijden aan wat we noemen de ‘Illusion of Attention’: we denken veel meer te zien en op te merken in de wereld om ons heen dan daadwerkelijk het geval is. Zo denken we dat opvallende dingen, zoals de beer in het filmpje, automatisch onze aandacht trekken. Maar dat is dus niet zo.

Op deze manier kunnen leerlingen gaan inzien dat veel stress kan worden weggenomen, wanneer op het juiste moment de juiste prioriteiten worden gesteld en er zo ook efficiënter naar een doel kan worden toegewerkt. Het studierendement zal fors toenemen wanneer er bijvoorbeeld minder externe factoren - zoals mobieltjes, laptops, muziek en games – voor afleiding kunnen zorgen. Het zogenaamde ‘unitasken’ klinkt daarbij echter nog voor de meesten in de oren als een lacherige tegenhanger van het zwaar overschatte multitasken.

Hieruit blijkt wel dat het arrogante begrip ‘multitasken’ inferieur is aan het minder effectief lijkende ‘unitasken’. Neuropsycholoog Daniel Levitin onderzocht dat mensen ervan houden om hun activiteiten van een to-do-lijstje af te strepen, terwijl ze tussendoor nog de baby hebben verschoond en drie mails, enkele tweets en een Facebookbericht hebben beantwoord. Het geeft een gevoel van euforie, doordat het beloningssysteem in het brein wordt geactiveerd en er een enigszins verslavend genotsgevoel optreedt. Het multitasken houdt dit gevoel dus in stand door een continue stimulering. Maar volgens Levitin werkt multitasken uiteindelijk niet:

‘When trying to concentrate on a task, an unread email in your inbox can reduce your effective IQ by 10 points.’

Willen we overgaan op het ‘unitasken’, en daardoor dus hogere rendementen uit onze arbeid halen, op welk gebied dan ook, dan zullen we op zoek moeten gaan naar een hernieuwde (levens)structuur, waarbij een selectie van gedachten en activiteiten zal gaan leiden tot meer ruimte in ons hoofd. Hierdoor kan er meer efficiëntie en productiviteit in kortere tijd plaatsvinden. Op die manier is de heilig verklaarde to-do-list eerder afgestreept én houden we vanzelfsprekend meer tijd over voor het verkrijgen van ons verdiende en op het ‘rendementsdenken’ gebaseerde genotsgevoel.

Pascal Cuijpers is docent beeldende vorming op het Connect College in Echt. Hij publiceert o.a. in dagbladen, tijdschriften en onderwijsmagazines.