Uitgaan van vertrouwen: 'Hoe houd je dan controle, hoe houd je zicht?'

7 juni 2015

‘Hoe houd je dan controle, hoe houd je zicht?’ Bij de rondleidingen op zijn school - de Werkplaats in Bilthoven -  is dit de meest gestelde vraag. En telkens weer choqueert deze vraag Jeroen Goes enigszins. 'Het lijkt voor mij alsof het onderwijs is verworden tot controle en zicht houden.' Op de conferentie ’Leider zijn in het onderwijs, wie ben je en waar sta je voor?’ die afgelopen september plaatsvond, vond hij als schoolleider een passend antwoord. Zijn blog: ’Vertrouwen geven en ruimte creëren is voorwaardelijk voor succes. "Ik zie het in jou zitten" is een sleutel die we in onze huidige controlerende houding wellicht met elkaar zijn kwijtgeraakt; of tenminste te ver in onze broekzak hebben weggestopt.'

Martie van Velsen schudde de boel rondom het thema ‘Vertrouwen’ in het middagprogramma van de conferentie Leider Zijn - woensdag 24 september - bij me op. Martie is  directeur Global & Oceanië, bij de kredietverzekeraar Atradius. Een miljoenenomzet als target, maar in de gesprekken met haar managers, wereldwijd verspreid, gaat het zelden over harde cijfers. En bij de presentatie van de jaarcijfers lijkt ze steeds weer verrast: was ik daar bij? En dan stelt ze zich de vraag: wat is mijn aandeel hierin geweest?.

Eigenlijk weet ze het antwoord op die vraag heel helder te verwoorden. 'Ik probeer een dienstbaar leider te zijn. Het lukt alleen wanneer het team het goed doet, dat kan ik niet alleen.’

Een ingrijpende periode heeft haar verder gevormd. Een betere leider is ze geworden. Al gunt ze niemand dat proces, en is dat ook niet noodzakelijk. 'Ziekte leerde mij om anderen toe te laten, maar dan ook echt toe te laten. Je bent de schaamte voorbij en je hebt niets meer te verliezen. Ik ben al naakt geweest. Ik moest iets leren van mijn ziekte. En dit is wat ik van de ziekte heb geleerd: de angst en schaamte voorbij. Ik ben een liever mens geworden met vertrouwen in mijzelf en de ander.’

Ze geeft leiding vanuit vertrouwen, er is niemand die op zijn werk komt om de zaak te verstieren. ‘Mensen weten heel goed wat ze goed doen en wat ze minder goed doen. Wat ik moet doen is de ruimte creëren om het gesprek daarover aan te gaan. Waarbij de koers van ons bedrijf de kaders geeft voor die ruimte. Wanneer je het beste voor het onderwijs dat je wilt geven wilt hebben, moet je dat beste wel met elkaar definiëren.’

Leiding geven in vertrouwen vraagt het nodige van jou als leidinggevende. Het vraagt van je om je kwetsbaarheid te tonen. In te stemmen met het feit dat we allemaal feilbaar zijn. Ook jij moet het nog maar bewijzen.

Vertrouwen geeft de basis om te groeien. Dat geldt voor ieder kind en voor iedere volwassene in welke functie dan ook. Hoewel anderen doen vermoeden dat het leidinggeven-vanuit-vertrouwen een keerzijde heeft, weet Martie mij te overtuigen dat dat slechts in de hoofden van mensen zit.

In tijden van crisis worden ‘strepen’ ontnomen. De beslissingsbevoegdheid komt dan boven in de organisatie te liggen; als een reflex op de angst. Het leidt tot niets anders dan ontkoppeling van de mensen wiens vertrouwen wordt weggenomen.  De truc en de magie is dan weg, in deze nieuwe gecreëerde werkelijkheid.

Niet zelden komt de stress van buiten, en laten leiders zich misleiden en voeren op die manier de druk op. De schoolleider die zich laat (mis)leiden door bijvoorbeeld het schoolbestuur, de inspectie, of door ouders. Een leider zal als hitteschild moeten dienen. Om te voorkomen dat niet alle druk van buiten op de medewerkers uitstraalt. Gedoseerd; alleen dat wat echt belangrijk is, maar eigenlijk heb je dat al zelf met elkaar bepaald. Daar is de druk van buiten niet voor nodig.

Is vertrouwen eindeloos, onbegrensd?

Wanneer het vertrouwen wordt beschaamd, een aantal keer achtereen, dan is er van een samenwerking geen sprake meer. Van een warm bad gaat men niet altijd beter functioneren, een koude douche brengt de organisatie en de desbetreffende medewerker dan verder.  Maar laat je zelf ook verrassen met wat er gebeurt wanneer je het vertrouwen verder weet op te rekken; door de juiste vragen te stellen, het vertrouwen om samen beter te worden.

Het was een andere spreker van deze dag – Ilja Arts van het Titus Brandsmalyceum in Oss  (foto) - die het als teamleider als volgt ervaart: ‘Wij hebben vertrouwen in elkaars expertise. Wanneer wij het vertrouwen in elkaar uitspreken, geeft het elkaar kracht. Het vertrouwen wordt gedeeld. Je loopt als mens in een organisatie dat alles wat je doet goed bevonden wordt en dat wil je niet schaden.’

Hoe houd je controle, welk management systeem gebruik je?

In alle onzekerheid waarmee ik dat soort vragen placht te beantwoorden kreeg ik vandaag weer wat bevestiging.  En al heb ik niet het ziekteproces van Martie doorstaan – gelukkig - ontvang ik dagelijks het gelijk dat wanneer het vertrouwen wordt gegeven de mensen en de organisatie tot grote hoogte kunnen stijgen.

En het kind?

Het kind voelt het vertrouwen in elkaar als beste aan, en komt daarin maximaal tot ontwikkeling.

Jeroen Goes is schoolleider op De Werkplaats in Bilthoven en maakt deel uit van het bloggerscollectief van hetkind.

 

Foto’s zijn van Bob Barten –> www.bobfoto.nl