The Dutch Phenomenon: vertrouwen in het kind van de toekomst

17 november 2011

De documentaire The Finland Phenomenon maakt volgens Sarina Hoogendam duidelijk dat de mensen in Finland op één lijn zitten. School, samenleving en politiek streven hetzelfde doel na: jongeren via kennis opleiden met als doel een kenniseconomie in stand te houden. Is dat in Nederland ook het geval? De politiek doet er alles aan ons onderwijssysteem op kennis te baseren. Maar wil de Nederlandse samenleving dat ook?



De bijdrage  van Sarina Hoogendam, alumna Pedagogische Tact

The Dutch Phenomenon

In de documentaire ‘The Finland Phenomenon’  komt sterk naar voren dat de Finse samenleving en het Finse onderwijssysteem gebaseerd is op vertrouwen. Als vertrouwen het uitgangspunt is hoeft er minder gecontroleerd te worden en houd je tijd en energie over om andere dingen te doen.

In het geval van Finland gebruiken ze die tijd en energie om leerlingen op te leiden en heel veel kennis bij te brengen. Logisch, want hun economie is daarvan afhankelijk. Alles klopt, omdat samenleving, school en politiek hetzelfde doel nastreven,  namelijk kennisverwerving.

Niet verwonderlijk dat Finland al jaren nummer één staat op de PISA ranglijst, die immers kennis meet. Deze lijst, die wereldwijd veel aanzien heeft, mag trouwens ook wel wat meer in perspectief geplaatst worden. Uitgaande van de meervoudige intelligentietheorie van Howard Gardner is het een magere meetlat. Jongeren hebben veel meer in huis, maar de toets die dat meet moet nog uitgevonden worden.

De vraag is dus wat we in Nederland kunnen leren van Finland. Als we een onderwijssysteem zouden hebben op basis van vertrouwen hoeven we geen tijd en energie te stoppen in verantwoording naar derden. Dat zou al een hele vooruitgang zijn. Maar dan volgt de vraag hoe we de vrijgekomen tijd willen inzetten.

In Finland streven school, samenleving en politiek hetzelfde doel na: jongeren opleiden met als doel een kenniseconomie in stand te houden. Is dat in Nederland ook het geval? De politiek vindt van wel. Ze doet er alles aan ons onderwijssysteem op kennis te baseren. Maar wil de Nederlandse samenleving dat ook?



Nederlanders vinden het welbevinden van hun kinderen belangrijker dan kennisverwerving, hoewel ze door de politiek vaak op het verkeerde been worden gezet. De hoeveelheid verschillende scholen, de vrijheid van schoolkeuze, de mogelijkheden voor elk individu om passend onderwijs te volgen. Het is allemaal een gevolg van een onderwijssysteem dat ten diepste gebaseerd is op vrijheid en individualiteit en dus niet op kennisverwerving. Ik denk dat we hierin fundamenteel verschillen van Finland.

Willen we ons onderwijssysteem optimaal benutten, dan moeten onderwijs, samenleving en politiek hetzelfde doel nastreven zoals dat in Finland het geval is. Om dat te bewerkstelligen hoeven we alleen maar na te denken over de vraag of we een kenniseconomie (willen?) zijn. Willen we jongeren die hoog opgeleid zijn en goed scoren op de PISA-test of willen we álle intelligenties bij onze jongeren ontwikkelen en exploiteren ten gunste van de Nederlandse economie?

Om antwoord te krijgen op deze vraag hoop ik:

…dat alle bewindslieden in Nederland deze film bekijken
…dat ze gaan nadenken of Nederland kennis of talent wil exporteren,
…dat ze kiezen voor talent,
...dat ze het systematisch meten van kennis gaan afschaffen,
…dat ze onderwijsinspecteurs laten omscholen tot talentscouts,
…dat ze aan de wereld laten zien hoe je voorop loopt in opleiden door ieder kind met ál zijn mogelijkheden serieus te nemen.

Ik vréés echter dat ik nu een beetje te veel vraag.
Maar niet getreurd, iedere dag zijn er juffen en meesters die onze kinderen opleiden en het beste uit elk kind naar boven halen; die vertrouwen hebben in het kind en al zijn mogelijkheden; die kinderen stimuleren hun eigen talenten te ontdekken en te ontwikkelen.

En de kinderen waar zij mee werken zijn onze toekomst! Zij zijn uiteindelijk ‘The Dutch Phenomenon’. Daar heb ik alle vertrouwen in!

Sarina Hoogendam, alumna Pedagogische Tact