Staken in het onderwijs: ‘Docenten zijn plichtsgetrouw, hebben hart voor de zaak én hun leerlingen’

2 oktober 2015

Docent Pascal Cuijpers vraagt zich af of staken wel het middel is om de aandacht van bestuurders in Den Haag te krijgen. Hij ziet meer in een landelijk overleg en het vrijmaken van tijd voor verdieping en aandacht. Ook als dat betekent dat alle, altijd zo plichtsgetrouwe, leerkrachten dan een aantal dagen of weken geen les geven.

Het nieuwe schooljaar is slechts een paar weken jong en de media berichten alweer als vanouds op de voorpagina’s over de problemen in het onderwijs. Zoals bijvoorbeeld over het ad hoc ingevoerde Passend Onderwijs. Een naam die volgens de schrijvers van de artikelen geen recht doet aan de uitvoering ervan. Docenten doen echter hun best om de juiste zorg aan de leerlingen te bieden, zodat eenieder zo optimaal mogelijke kansen krijgt.

Daarnaast hebben de eerstejaars ‘basisbeurs-loze’ studenten hun toekomstperspectieven niet laten vergallen door de radicale nieuwe wet, die er zomaar voor zou kunnen hebben gezorgd dat er minder studenten hun gedroomde studie op een no-go hadden gezet. En dat allemaal vanwege het uitblijven van keiharde euro’s. En waar blijft de staatssecretaris van Onderwijs, met zijn plannen om de randvoorwaarden te optimaliseren voor iedereen in het beroepsveld dat onderwijs heet? Hij is stoïcijns selectief gebleken en bekijkt dan ook enkel het topje van de (onderw)ijsberg in zijn eenzijdige zoektocht naar excellentie.

Staken
Docent Jelmer Evers pleitte onlangs, na zoveel kommer en kwel in het hedendaagse onderwijs, dat het nu écht tijd is voor actie. Ondoordacht gaan staken heeft echter geen zin. Beter kunnen docenten tijdelijk geen lessen geven en gezamenlijk tijd vrijmaken voor het verbeteren van het onderwijs door meer tijd voor het proces erachter te creëren, onderwijst hij. Ik ben het dan ook met hem eens wat betreft zijn visie op de ondoelmatigheid van staken in een volle Arena, waar men al leuzen roepend in polonaise een gevoel van eensgezindheid probeert te forceren richting het ‘onderwijsfoob’ lijkende Den Haag. Die tijd kan immers wel beter besteed worden! Het belangrijkste is dat we als docenten, scholen en vakbonden een signaal afgeven naar buiten toe, dat we geen andere oplossing zien dan een landelijke samenscholing, in de vorm van het neerleggen van lessen. Maar dat doen we dan niet door een staking op een plein of de Arena, maar in een landelijk georganiseerd overleg, waarbij de scholen ondersteund worden in het afdwingen van meer respect en erkenning voor docenten. Dit zou kunnen gebeuren d.m.v. een aantal dagen/weken geen lessen geven (maar dan ook echt overal!). In de vrijgekomen tijd krijgen we dan meer rust en tijd voor de aanpak van liggende zaken die (nog) om verdieping en aandacht vragen. Deze aanpak is vooruitstrevend, creatief en productief en zal naar alle waarschijnlijkheid meer aandacht van de media genereren (en dus sneller Den Haag bereiken!) dan wanneer er een groep staat te staken op de '1.0 manier'.

Plichtsgetrouw
Maar daar zit ‘m meteen ook de pijn wat betreft het werken in het onderwijs en de bijbehorende betrokkenheid van haar werknemers. Docenten zijn plichtsgetrouw van aard, hebben hart voor de zaak én hun leerlingen. Dat een staking dan ook maar moeizaam van de grond komt, zelfs ondanks initiatieven van de vakbonden, heeft dan ook te maken met deze typische bevlogenheid en de tijdsdruk die docenten ervaren. Het lesrooster en de tijdsplanning zijn immers heilig. Daarnaast is stilstand achteruitgang. Uitval is achterstand. En achterstand is vanzelfsprekend weer meer werk, voor de docent én de leerlingen. Je kijkt dus wel uit om ziek te worden, laat staan om te gaan staken!

Staken werkt averechts
Het komt er in de basis dus op neer dat de facetten die ons onderwijs serieus en urgent maken, kunnen worden aangepast aan het nu. Bijvoorbeeld door voor docenten tijd vrij te maken voor het uitwerken van diepgang in de lesstof in de vorm van meer gepland overleg, verbetering van lessen en het ontwikkelen van lesmethodes. Massaal staken heeft daarbij echter een averechts effect. Het zoeken naar een positief geladen alternatief echter wel. Zoals doelgericht deze taken aanpakken, die nu soms door de heersende werkdruk en volle agenda’s lijken onder te sneeuwen. Het enige wat docenten dan ook graag zouden willen zien is een stukje erkenning van hogerhand, geboden in de vorm van meer tijd, minder uren en een betere spreiding over het schooljaar. Het is alleen zo sneu dat hier waarschijnlijk (nog steeds) niet naar wordt geluisterd. Zelfs niet door middel van een groots opgezette landelijke staking.

Pascal Cuijpers is docent beeldende vorming op het Connect College in Echt. Hij publiceert o.a. in dagbladen, tijdschriften en onderwijsmagazines.