Sociocratie: inspraak van leerlingen, maar leraar voert regie over lange termijn

22 december 2011

Sociocratie is een methode om de structuur van democratie te verfijnen. Het biedt de mogelijkheid om de mening van burgers in overheidsbeleid niet alleen ‘mee te nemen’, maar daadwerkelijk onderdeel te laten zijn van het beleid.  Sociocratie is een mooi instrument om in te zetten in de klas, meent Martin Dogger Leerlingen kunnen inspraak krijgen op inrichting van het lokaal, onderwijsaanbod of het rooster. De leerkracht houdt de lange termijn voor ogen en voert regie. Het artikel uit Ode Magazine en de video van het Sociocratisch Centrum in Nederland dient ter ondersteuning.

INTRO:
Sociocratie is een methode om de structuur van de democratie te verfijnen. Het is immers de structuur die het gedrag van mensen bepaalt. Wil men dat mensen hun straat niet laten verloederen, worden beroofd, geen treincoupé's aan diggelen worden geslagen, geen afgewerkte olie in het putje wordt geloosd, geen rivierlandschappen worden bedorven met nodeloze dijkverhogingen, dan is de oplossing niet zozeer een referendum of een gekozen burgemeester maar dan is de allereerste voorwaarde dat de huidige methode van besluitvorming verbetert. Dat bant zeker niet al het kwaad uit de wereld, maar het verbetert wel het instrumentarium van de samenleving.

Het begrip sociocratie is verbonden met de naam van de Rotterdamse ondernemer Gerard Endenburg. Eind jaren zestig vroeg de in procesmatig denken geschoolde Endenburg zich af of de wetmatigheden, die gelden voor het scheppen, instandhouden en corrigeren van natuurlijke evenwichten en die al eeuwenlang worden toegepast in de techniek, ook zouden kunnen worden toegepast bij het vormgeven van de samenleving; en dus in de politiek en het organiseren van de besluitvorming.

Endenburg's dissertatie Sociocratie als sociaal ontwerp behelst een verfijning van de democratische methode; het sleutelt aan de structuur van de besluitvorming. Het ontwerp laat vier basisregels zien:
1. Het consentbeginsel regeert de besluitvorming. Een besluit wordt pas genomen wanneer niemand daar een beargumenteerd bezwaar tegen heeft.
2. De plek waar de besluitvorming plaatsheeft is de kring (functionele eenheid). In een kring worden drie taken - te weten leiden, uitvoeren en meten - aan de kringleden gedelegeerd.
3. Kringen van verschillende niveaus worden met een dubbele koppeling aan elkaar gehecht.
4. Het kiezen van personen voor functies en taken gebeurt na een open discussie, met consent.

Het sociocratisch opganisatieontwerp geeft aan ieder individu een sleutelrol bij het nemen van beleidsbesluiten. De grondgedachte is dat voor een mens niets zo onverdraaglijk is als niet te worden gekend, niet te worden opgemerkt, een 'niemand' te zijn. Ontkenning van mensen is de kern van veel dat er mis gaat in leven en samenleven, of we het nu hebben over drop-outs, over verslaafden, mensen in de WAO, verguisde minderheden of gewoon maar mensen op de werkvloer, die domweg moeten doen wat de baas zegt.

Door letterlijk iedereen een plek te garanderen in de beleidsbepaling - natuurlijk in de organisatie waar hem die plaats toekomt, omdat hij er functioneert - en hem gelijkwaardig te maken aan alle anderen door middel van het consentprincipe -het principe van 'geen bezwaar'-, wordt het onmogelijk te regeren over iemands hoofd heen. Met nadruk zij gezegd, dat het gaat om het bepalen van beleid. Bij de uitvoering blijft - ook in het sociocratische model - de gangbare autoritaire wijze van besluitvorming gehandhaafd, maar dan binnen de grenzen die beleidsmatig en met consent zijn aangegeven. Beleidsbesluiten worden genomen in kringen - functionele eenheden -, op het niveau waar het beleid straks ook wordt uitgevoerd. Waar een beleidsbesluit de competentie van de kring te boven gaat, omdat het te belangrijke gevolgen heeft voor de rest van de organisatie, komt het op het bord te liggen van de naasthogere kring.  LEES VERDER

Dit artikel stond eerder in Ode Magazine, in 1998 en is geschreven door Jan Houdijk en met toestemming gepubliceerd.

De video vanBeyond Democracy, afkomstig van www.sociocratie.nl

http://youtu.be/EhuvjukCr6o