'Sleep jij kinderen mee in jouw tempo? En wat drijft je dan?'

5 februari 2017

Ronald Heidanus ziet zijn zoon Jonah in grote vaart op de trap af lopen, maar zich vervolgens ook plots inhouden. De lege ruimte voor hem geeft letterlijk lucht. Hier begint het verhaal van deze leraar die zich steeds meer realiseert hoe belangrijk het is dat iedereen zijn eigen tempo heeft en mag bepalen. Ook in het onderwijs. 'Hoe meer ik me verdiep in het onderwijs, hoe meer ik denk dat goed onderwijs alleen maar goed kan zijn door middel van minder onderwijs en meer educatie!' Zijn blog.

Vanochtend bracht ik samen met mijn vrouw en jongste dochter, de twee oudsten naar school. Bij het binnenlopen van het gebouw was zichtbaar dat de bel al was gegaan. Ik liep met Jonah (de middelste, toen vier jaar en net gestart op school) richting de trap. Rennende kinderen en bedrukte ouders passeerden onze flanken. Zijn stappen waren die van iemand die mee wilde gaan in de snelheid van de mensen om hem heen. Dit lukte hem de eerste paar stappen, totdat hij besefte dat hij zijn eigen lijf voorbij aan het lopen was. Hij nam een pas op de plaats en liep in zijn tempo door. De ruimte voor ons werd groter en er ontstond ‘lucht’. Achter ons voelde ik de druk van het aantal mensen, dat nog steeds met dezelfde snelheid probeerde door te lopen, toenemen.

De ruimte die voor ons ontstond, deed mij doen beseffen dat er eigenlijk niets mooiers is dan je eigen tempo te mogen bepalen. En tevens besefte ik dat, met de snelheid waarmee we leven, er steeds minder ruimte ontstaat om werkelijk oog te hebben voor dat wat de mens als individu nodig heeft!

Is het dat het tempo van onze samenleving alleen maar wordt bepaald door tijd? De klok tikt immers door en de focus op wat er werkelijk toe doet wordt minder helder… De druk is voelbaar! Of worden we meegesleurd door het tempo en wat drijft ons dan?

Steeds vaker voel ik een paradox ontstaan over het onderwijs. Hoe meer ik me verdiep in het onderwijs, hoe meer ik denk dat goed onderwijs alleen maar goed kan zijn door middel van minder onderwijs en meer educatie! Als ik zie dat we in Nederland ons alleen maar richten op resultaten en opbrengsten en ook Stephen J. Ball in The Education Debat zei: 'Onderwijs is geheel ondergeschikt geworden aan de zogenaamde onvermijdelijke globalisering en wereldwijde economische concurrentiestrijd', dan vraag ik me af hoe dit in verhouding staat tot geluk, naar mijn mening één van de essenties in het leven.

Alexander Sutherland Neill schreef in 1960 in zijn boek 'Hoe kunnen we hen gelukkig maken?'  Mijn antwoord is: laat het gezag los. Laat het kind zichzelf mogen zijn.

Ruimte krijgen om te zijn wie je bent, levert in het huidige tempo een spanningsveld op. Ben je zelf als leerkracht gewend om ruimte te krijgen? Om autonoom te mogen handelen en jezelf te mogen zijn?

Er is op dit moment gekaderd beleid en je dient te doen wat men van je verwacht: onderwijzen en door prestaties en opbrengsten aantonen dat een leerling naar een volgend klassenjaar kan. Het tempo is verpakt in een schooljaar, (kern)doelen liggen vast, maar waar is de ruimte om als leerkracht echt het tempo van een leerling te volgen? Wat wil een leerling leren en hoe sluit je als leerkracht hier ‘leidend’ op aan?

Ik zie ouders op de trap van de school hun kind oppakken en langs mij heen lopen. Zij bepalen het tempo! En geldt dit alleen voor op de trap?

Het kind kan niets anders doen dan lijdzaam volgen. Wat maakt dat ouders niet het tempo van hun kind volgen? Is hun werk echt belangrijker dan hun eigen kind? Dan heeft Stephen J. Ball gelijk en zijn we allemaal een marionet geworden.

Stel dat de trap metafoor staat voor de ontwikkeling van een kind, met bovenaan een doel, dan kan het zijn dat zij door de vele obstakels, bijvoorbeeld speelgoed, niet boven geraken. Het speelgoed staat enerzijds voor eigen kenmerken, identiteit en ontwikkeling van kinderen. En tegelijkertijd staat het voor de vele obstakels die juist ‘wij’ als onderwijs op de trap zetten.

Een kind kan eigenlijk niets anders dan in één bepaald tempo functioneren. Voldoe je niet dan volgen protocollen, onderzoeken, diagnoses en ontwikkelingsperspectieven. Ik denk dat het aan mij is, als leerkracht én ouder, om (mijn) kinderen te leren en te begeleiden in het opruimen (of omgaan/overwinnen) van het speelgoed. Dat betekent: kijken, luisteren, begrijpen, afstemmen, omgeving aanpassen, waar nodig ondersteunen en extra begeleiding te bieden. Daardoor ontstaat zelfvertrouwen en zullen zij zelf, in hun tempo, de trap op lopen, op weg naar hun doel!

Kinderen zijn naar mijn mening leidend en natuurlijk leer je kinderen lezen en schrijven! Zo kunnen zij dan immers zelf op zoek naar hun waarheid…
En natuurlijk bied je kinderen context, anders zal dat wat geleerd wordt niet beklijven of ontstaat er demotivatie!

“Wie over een scherpe geest en lef beschikt, zal niet verhongeren; noch zal hij zich druk maken over honger … “  DH Lawrence (1918) uit Education of the people.

Als samenleving en volwassenen bepalen we wat we belangrijk vinden voor onze kinderen en diens toekomst. Of dit nu het ochtendritueel is, een schoolkeuze of de snelheid waarmee je een trap op loopt;
wat maakt dat we zeker weten wat én dát het belangrijk is voor onze kinderen?

LEES VERDER