Schoolbestuurder: ‘We zijn onze kinderen onderweg kwijtgeraakt’

8 februari 2013

Huub van Blijswijk doet aan zelfreflectie. Als bestuursvoorzitter van het Lucas Onderwijs trekt hij zich alle recente misdragingen van jongeren  – onze kinderen – persoonlijk aan. In zijn nieuwjaarspeech zette hij schoolleiders, leraren en zichzelf voor de spiegel. ‘In alle voorbeelden wordt pijnlijk zichtbaar dat kennisoverdracht alleen niet genoeg is. Opvoeding, gericht op overdracht van onze normen en waarden, hoort bij goed onderwijs. De pedagogiek in het onderwijs is met voorrang toe aan revitalisering.’ Zijn hele verhaal.

Een veilige omgeving is noodzakelijk om je goed te kunnen ontwikkelen. In onze onderwijsplannen hebben we het kind geplaatst in het centrum van een driehoek die gevormd wordt door de ouders, de schoolomgeving en de school. Aan ons is de uitdaging om met alle partijen ‘de pedagogische eenheid’ te smeden, waarin het kind zich veilig voelt.

Gelukkig slagen we er vaak in om de goede match te vinden voor het kind tussen onderwijs en opvoeding. Maar soms lukt dat niet. Soms biedt de school het kind niet wat het nodig heeft om zich te ontwikkelen tot een kansrijke burger. Een burger, die verantwoordelijkheid neemt voor zichzelf en voor de samenleving. We zien dat vooral optreden waar de sociaal culturele verschillen tussen de drie actoren - school, gezin, en omgeving - groot zijn. Pedagogische harmonie wordt dan node gemist in de omgeving waar het kind opgroeit.

In 2012 zijn we pijnlijke geconfronteerd met wangedrag van jonge mensen. Zo treffen we tussen onze oud-leerlingen ‘bekende Nederlanders’ aan. En dan doelen we nu niet op Wim Deetman of Harry Jekkers. De kinderen, waar het om gaat, hebben we leren lezen, schrijven en rekenen, maar we zijn ze onderweg toch kwijtgeraakt. Ze hebben de Quote 500 gebruikt als naslagwerk om te ontdekken waar inbreken lucratief is. Onze leerlingen dus.

En het kan nog een graadje erger. Iedereen is geschokt over het nieuws dat eind vorig jaar tot ons kwam, waarin een groep kinderen een grensrechter belaagde, met zijn dood tot gevolg.

De vraag dringt zich op of wij, als onderwijssector, hier iets mee van doen hebben. Is dit ons probleem of dat van politie en justitie? Zouden dit soort uitwassen verdwijnen als er strenger gestraft wordt? Ik denk het niet.

Een ding weet ik zeker. Deze jonge burgers hebben de aansluiting met de samenleving gemist. En als we ze er niet bij trekken, krijgen we jaren lang met ze te stellen, omdat ze niet in staat zijn voor zichzelf te zorgen, zonder de samenleving schade toe te brengen.

In deze voorbeelden wordt pijnlijk zichtbaar dat kennisoverdracht, lezen, rekenen en schrijven alleen niet genoeg zijn. Opvoeding, gericht op overdracht van onze normen en waarden, hoort ook bij goed onderwijs. De pedagogiek in het onderwijs is met voorrang toe aan revitalisering.

Ik deel dan ook de oproep van Micha de Winter. Hij vindt dat iedereen die zich met onderwijs, opvoeding en jeugdbeleid bezighoudt, veel ambitieuzer mag worden als het gaat om de sociale, maatschappelijke en mondiale doelen van de opvoeding. Het gaat erom, hoe kinderen leven in het hier en nu, maar ook hoe ze zich in de toekomst betrokken voelen bij de levens van anderen, hier en elders in de wereld.

De Teldersstichting - het wetenschappelijk bureau van de VVD - kwam eind 2012 tot de conclusie, dat het ook moet gaan om de brede vorming van leerlingen en studenten.

Wij zijn dus aan zet en we hebben hierbij het vertrouwen van de samenleving. Uit een recent Motivaction-onderzoek, uitgevoerd door onder andere Herman Wijfels, blijkt dat 84% van de Nederlandse bevolking veel vertrouwen heeft in leraren. Alleen artsen scoren nog 1 procentje hoger.

Een tweede speerpunt is de intensivering van het werken met Brede Buurtscholen (BBS) en Integrale Kindcentra (IKC), zoals velen van u doen. We kijken ook naar de mogelijkheid om juniorcolleges te ontwikkelen.

We werken daarbij met onze partners, onze stakeholders aan de verbinding tussen school, omgeving en thuis. In het Primair Onderwijs en het Voortgezet Onderwijs zoeken we naar mogelijkheden om met alle partijen rond de school te komen tot een gedeelde  pedagogische visie, tot eenheid in opvoeding.

We experimenteren met één aansturing, één portemonnee, één Cao, één gebouw en één toezichtkader binnen een aantal pilots. Dit doen we samen met een aantal andere schoolbesturen in het land. Met een groep ‘critical friends’ proberen we een wetenschappelijk fundament onder het IKC te definiëren en om de opbrengsten over een periode van tien jaar te monitoren.

Om succesvol te zijn is samenhang en eenduidige sturing in alles, wat de jeugd faciliteert noodzakelijk. In sommige wijken in Haaglanden zijn 26 verschillende organisaties actief rond onze jeugd en hun ouders. Dat werkt niet en moet dus anders. De relatie tussen de school en de woonomgeving moet maatwerk zijn. Overal is de situatie anders, in iedere wijk, in iedere gemeente. Dus zijn ook de behoeften van de kinderen anders.

Een prominente speerpunt voor de komende jaren ligt verscholen in een uitspraak die ik graag doe: ‘De kwaliteit van ons onderwijs wordt zichtbaar in de relatie tussen de leraar en de leerling!’  En dat is veel meer dan een Cito-score!

Dat betekent dat onze leerlingen kunnen genieten van uitmuntend onderwijs, als wij ons werk uitmuntend doen. Dat geldt voor de leraar, maar ook voor de schoolleider en het bestuur. Als wij serieus menen dat elke kind recht heeft op het best bij hem of haar passende onderwijs, stelt dat hoge eisen aan ons allen.

Op onze laatste studiedag met de schoolleiders in het PO verwoorde ik het als volgt:

‘Iedereen hier moet zo overtuigd zijn van de kwaliteit van zijn eigen school, dat je je eigen kinderen het liefst op je eigen school zou doen. Er is dus geen leerkracht op school te vinden die de toets der kritiek niet kan doorstaan. Daar hebben onze kinderen en hun ouders recht op. Daar moeten wij samen voor staan en dat doen we door ons voortdurend te professionaliseren en te bekwamen en te leren van de inzichten die verkregen worden uit het onderzoek van anderen en uit ons eigen onderzoek omtrent de kwaliteit van ons handelen.’

Ik vat onze ambities graag in een paar zinnen samen:

1. We hervinden de balans tussen onderwijs en opvoeding.


2. We werken steeds intensiever samen met diverse partners aan de verbinding tussen de school, de schoolomgeving en thuis.


3. Wij willen dat onze scholen onbetwist de beste in de regio zijn, waar elke leraar en elke directeur van harte zijn eigen kinderen op zou doen. Kwaliteit die zichtbaar wordt in de relatie tussen de leraar en de leerling.


4. Alle leidinggevenden geven het goede voorbeeld als het gaat om professionalisering, kennisdeling en samenwerking. Zij investeren in de ontwikkeling van zichzelf, van collega’s en ook van andere scholen binnen Lucas.


5. Wij staan hierbij open voor de inzichten die de wetenschap ons aanreikt en gaan ons daarnaar gedragen. Ook wij zelf nemen een meer onderzoekende houding aan om te ontdekken wat werkt en wat niet.


6. Leraren professionaliseren zich ieder jaar. Individueel, maar vooral ook in teamverband met collega’s van de eigen school en van andere Lucas scholen. De feedback en steun van collega's stimuleert de professionele ontwikkeling van leraren, schoolleiders en bestuur.

Afsluitend:

Onderwijs doe je niet alleen. Onderwijs is een teamsport. Onderzoek toont aan dat het geheim van succesvolle onderwijssystemen ligt in het delen van kennis en het verbeteren van vaardigheden door intensieve samenwerking door collega-professionals.

Mag ik u dus een uitmuntend nieuwjaar toewensen met een geleende spreuk die Lucas op het lijf geschreven is.

In je eentje ga je snel, maar met zijn allen kom je verder.

Dank voor uw aandacht.

Nieuwjaarsspeech 2013 door Huub van Blijswijk, voorzitter van het College van Bestuur van Lucas Onderwijs, uitgesproken op 7 januari 2013

Lucas Onderwijs is een dynamisch en betrokken onderwijsbestuur. Momenteel vallen 46 scholen voor basisonderwijs, 6 scholen voor speciaal basisonderwijs, 3 expertisecentra en 4 scholengroepen voor voortgezet onderwijs met in totaal 26g vestigingen, onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van de stichting. Vanwege de ligging van deze scholen in de oude stadswijken van Den Haag telt Lucas Onderwijs een hoog percentage allochtone leerlingen. Alles bijeen zijn in de scholen ruim 3.600 personeelsleden werkzaam die de zorg hebben voor meer dan 31.800 leerlingen.

Voor meer informatie bekijkt u de website  over Lucas Onderwijs