Scholen die de urgentie voelen om het kind als uitgangspunt te nemen

1 mei 2015

Op 27 mei 2015 wordt het boek  Scholen om van te leren over onderwijsvernieuwing op het gelijknamige symposium gepresenteerd. In het boek komen acht initiatiefnemers van scholen aan het woord, die het lef hebben om andere onderwijsconcepten te ontwikkelen, waarin de belangen van hun leerlingen beter gediend worden dan in een gestandaardiseerd aanbod. Hoofdredacteur Frans Schouwenburg, strategisch adviseur van Kennisnet, “De scholen laten zien dat het binnen de wettelijke grenzen mogelijk is om de draai te maken van een leerling die in het systeem moet passen, naar een systeem dat zich aan de belangen van het kind aanpast”. Rikie van Blijswijk mocht het manuscript  inzien en schrijft een recensie.

Het eerste dat mij opvalt als ik het boek in handen heb is de kleurrijke lay-out. Pakkende motto’s en talloze foto’s van betrokken en blije leerlingen illustreren de schoolportretten in Scholen om van te leren.  Bij elk portret wordt in twee aparte blokken helder het concept van de betreffende school uiteengezet en worden praktische tips aan collega’s geboden bij het ontwerpen van  hun eigen vernieuwend concept.

Zeventien mensen geven een kijkje in de keuken van hun school. Met hun ervaringen willen ze anderen inspireren de extra stappen te zetten naar gepersonaliseerd leren. “Zou niet ieder bestuur minstens één locatie moeten hebben waar men een ander concept realiseert?”, oppert Schouwenburg in zijn inleiding.

De schoolportretten

In Zandvoort staat een basisschool die bijna het hele jaar open is, tijdens kantooruren. De School is opgericht door Marjolein Ploegman. ‘Het onderwijs is slecht in staat om compensatie te bieden voor de achtergrond en afkomst van kinderen. Dan moet je gelijke kansen creëren door meer en breder onderwijs te geven. Dat doen wij.’ De pijlers waarop de school is gebouwd, 50 weken open, sociocratie en thematisch werken, worden in het interview uitgebreid toegelicht.

In een Nijmeegse nieuwbouwwijk staat basisschool De Verwondering. Bij de ontwikkeling van het onderwijsconcept vraagt het bestuur om een ict-rijke omgeving. Alleen komt de ontwerpgroep al snel tot de conclusie dat leerpleinen en fase-onderwijs leidend moeten zijn. ‘Het gaat niet om het bedienen van computers of tablets. Het gaat erom dat kinderen goed kunnen communiceren en samenwerken.’

Samen leren en samen leven, dat is het motto van Laterna Magica in Amsterdam. Teamleden creëren in nauwe samenwerking met elkaar een omgeving waar kinderen van 0 tot 13 jaar zich optimaal kunnen ontplooien. ‘We willen met het team, de leerlingen en de ouders voor elk kind een juiste begeleidingsvorm vinden, gericht op brede vorming.’

Noem het een iPadschool, een Steve Jobsschool of een O4NT-school. Maar noem het geen eliteschool, want Digitalis staat midden in een Almeerse achterstandsbuurt. ‘Onze leerlingen hebben veel zorg en maatwerk nodig. De iPad is daarbij een mooi hulpmiddel.’

De Nieuwste School in Tilburg startte al in 2005 met vernieuwend onderwijs. Het voortbestaan heeft even aan een zijden draadje gehangen, maar inmiddels gaat het weer goed met de school. ‘We hebben ons onderwijs aangepast, maar onze principes overeind gehouden.’

Scholen in Enschede lijken hun buik vol te hebben van nieuwe onderwijsvormen. Toch weten twee pioniers Innova van de grond te krijgen. ‘Met traditioneel onderwijs bereik je veel vmbo-leerlingen niet.’

Zelfstandig leren is één van de pijlers van het Amersfoortse Vathorst College. De innovatieve school bestaat tien jaar, heeft bijna duizend leerlingen en draait nu goed, maar dat ging zeker niet vanzelf. ‘Het is gelukt dankzij ons geweldige team en het bestuur dat ons bleef steunen.’

Dág lesrooster, dág vakken, dág toetsen – en wellicht zelfs dág centraal eindexamen. Agora, een concept binnen vmbo-school Niekée in Roermond, gaat uit van volledig vraaggestuurd onderwijs voor alle niveaus. ‘Ik vraag me af waarom leerlingen en ouders het traditionele onderwijs nog accepteren.’

Conclusies

‘Wat valt er te leren van deze initiatieven?’ vragen de samenstellers zich af. “De scholen in dit boek hebben de urgentie om het kind, zijn talentontwikkeling, welzijn, lerend vermogen en ontwikkeling als (mede)mens, als uitgangspunt te nemen. Daarna beredeneerden ze de consequenties voor de organisatie van de school, voor het samenstellen van het team, voor het programma, de materialen, de faciliteiten én de manieren waarop ze het kind dan willen volgen”.

In het laatste hoofdstuk worden diverse tips en suggesties geboden om de vertaling van een visie naar de praktijk mogelijk te maken. Tevens zijn de belangrijke verandertips van de scholen zelf opgenomen:

Denk in mogelijkheden. Het ís mogelijk binnen het regulier bekostigde stelsel te blijven en geen particuliere school te zijn.

Doe alles in de openbaarheid, ook al schuurt het aan randen van het wettelijke. Ga steeds het gesprek aan met iedereen die het wil. Dat levert vaak meer op dan je van tevoren verwacht.

Waak voor heel veel (te) kleine stapjes, dat houdt te veel op en daarmee verander je je onderwijs niet wezenlijk.

Verander de besluitvorming. Als je iets innovatiefs gaat doen, weet je namelijk niet wat er gaat gebeuren. Betrek daarom zoveel mogelijk mensen, want in moeilijke trajecten kun je ieders denkkracht goed gebruiken. De School, bijvoorbeeld, benut sociocratische besluitvorming omdat het maximale zekerheid inbouwt, doordat iedereen die wil, betrokken kán zijn: het team, de ouders en de kinderen.

Een boek dat de moeite waard is om te bekijken, er doorheen te bladeren om (opnieuw) kennis te maken met verschillende scholen en hun initiatienemers.

Scholen om van te leren, onder redactie van Frans Schouwenburg. Uitgever: Stichting Kennisnet. ISBN 978 90 77647 64 6.

Op woensdag 27 mei 2015 verwelkomen Kennisnet en Stichting Conexus uit Nijmegen u graag op het symposium Een school om van te leren. Luister naar de ervaringen van

-          Marjolein Ploegman (oprichtster van De School in Zandvoort) en Sjef Drummen (Niekée  en Agora in Roermond), beiden bekend van de VPRO Tegenlicht-uitzending De onderwijzer aan de macht.

-          Jan-Willem Helmink en Noortje Verduijn van OBS De Verwondering in Lent. Ze laten ons zien hoe het mogelijk is vanuit de leervraag van het kind te werken. Het bijzondere gebouw van De Verwondering is nog maar net geopend. Hier zijn we te gast.

-          Marijke van Vijfeijken van Hogeschool Arnhem/Nijmegen (HAN). Zij vertelt over het samenwerkingsverband van zeven schoolbesturen in de regio Nijmegen en de HAN (Pabo en Centre of Expertise Leren met ict) genaamd: iXperium Nijmegen. Het iXperium is een leerwerkomgeving voor ontwikkel- en onderzoeksactiviteiten in het kader van leren met ict.

-          Rikie van Blijswijk van hetkind en Nivoz. Zij maakt de vergelijking met ontwikkelingen in de USA en bespreekt The Essential Schools in Boston.

-          Frans Schouwenburg (expert onderwijsvernieuwing Kennisnet). Hij presenteert zijn inspiratieboek Scholen om van te leren met daarin portretten van acht succesvolle vernieuwende scholen in Nederland (po en vo).

Kom leren van deze pioniers en laat u inspireren door hun ervaringen die zij graag met ons delen. De mensen die geportretteerd zijn in het boek Scholen om van te leren zijn aanwezig, dus u kunt hen ook persoonlijk ontmoeten.

Mis deze kans niet en meld u zich gratis aan, vol is vol! Wanneer u zich inschrijft, ontvangt u op het symposium een gratis exemplaar van het boek  ‘Scholen om van te leren’.

Datum: woensdag 27 mei van 14.00 - 16.30 uur.

Plaats: in het gloednieuwe gebouw van OBS De Verwondering in Lent (Routebeschrijving)

Aanmelden kan via een mail naar [email protected]

Kennisnet stelt het boek als pdf gratis downloadbaar op www.kennisnet.nl