Ricardo Semler en zijn democratische principes: 'Het levende bewijs dat radicaal anders werkt'

23 juni 2015

VPRO's Tegenlicht bracht een serie afleveringen over het jaar 2013, het jaar van de verandering. Denkers en hervormers vertellen hoe de toekomstige wereld eruit gaat zien en bieden inspiratie, voorbij aan de crisis. Zo ook Ricardo Semler, die als ondernemer al in de tachtiger jaren een bedrijfscultuur creëerde waarin leren en werken samenvloeien. En met succes. 'Hoe beter werknemers het naar hun zin hebben, hoe productiever ze zijn.'

Op zijn 24ste - in de jaren tachtig - nam de Braziliaan Ricardo Semler het klassieke hiërarchische familiebedrijf van zijn vader over. Op basis van zijn revolutionaire ideeën over democratische bedrijfsvoering transformeerde hij het bedrijf radicaal en bouwde het uit tot een succesvol zakenimperium.

Volgens Semler is het tijdperk van macht en controle definitief voorbij en gaat het in de toekomst om het kapitaliseren van de zachte waarden: liefde, vertrouwen en openheid. Inmiddels heeft hij democratische scholen opgericht en werkt hij in  Brazilië  aan de stad van de 21ste eeuw: een ideale samenleving waarin duurzaamheid, innovatie en democratie centraal staan.

Bij Semco bepalen de werknemers hun eigen werktijden, baas en salaris. Teveel regels en druk van bovenaf staan volgens hem de creativiteit van de werknemer in de weg. Vrijheid en het nemen van eigen verantwoordelijkheid zijn de kernwaarden van het nieuwe Semco. Hoe beter werknemers het naar hun zin hebben, hoe productiever ze zijn.

Om een bedrijf op die manier te runnen, meent Semler, moet je veel vertrouwen hebben. ‘’Het betekent dat je de controle moet opgeven. Mensen vinden dat niet makkelijk, zeker niet als ze gevoel hebben macht te bezitten. Mensen, die gewend waren aan een agressieve en competatieve structuur binnen het bedrijf, realiseren zich dat die manier van werken het ook in hun privéleven moeilijk maakte en onrust veroorzaakte. Zij willen wel veranderen, als ze dat kunnen inruilen voor iets beters.''

Op de vraag of in een groot bedrijf als Semco, met duizenden werknemers, er dan geen chaos ontstaat, antwoordt hij ontkennend. ,,Het maakt niet uit of je honderd of 5000 werknemers hebt. Iedereen heeft slechts te maken met kleine groepen van zes of twaalf mensen. Daarmee verdwijnt het probleem van de grootte van zo’n bedrijf.’’

Volgens Semler is het tijdperk van macht en controle voorbij en gaat het in de toekomst om het kapitaliseren van de zachte waarden: liefde, vertrouwen en openheid.

Is een dergelijke transformatie ook toe te passen in ons  onderwijs?

In deze  aflevering van VPRO’s Tegenlicht een fragment en vooruitblik met Ricardo Semler (vanaf 27 minuten tot 34 minuten). Later in het seizoen wijdde Tegenlicht een hele uitzending aan Semlers' visie en aanpak.  

In onderstaand fragment (10 min 26) spreekt Ricardo Semler op de Australische televisie over zijn visie op werken, leidinggeven en over zijn bestsellers.