Respectvol leren lezen: ‘Oh nee, niet weer die stopwatch, ik word er gek van!’

26 november 2017

Ondanks de testjes die Mascha Groenman bij haar groep 3 soms moet afnemen, en die dan soms een roodgekleurde O laten zien, dwingt ze zichzelf bij elk kind de vooruitgang te zien, omdat dat haar helpt de kinderen te volgen in hun behoefte om te leren en zich te ontwikkelen: ‘Hij heeft alle letters gelezen (alleen niet binnen de tijdsnorm), zij kent alle aangeboden letters (en de vorige keer nog niet)’. Zo gebeurde dat ook met Joppe, die bij het zien van de stopwatch luid en duidelijk zei: ‘Oh nee, niet weer die stopwatch, ik word er gek van!’

Laatst constateerde ik het en nu doe ik dat opnieuw: voor mij werkt het in het onderwijs als ik de kinderen volg in hun behoeften om te leren en te ontwikkelen. En dat ze daarom allemaal iets anders nodig hebben op DIT moment, maakt het soms wat lastig de boel te overzien. Toch probeer ik het zoveel mogelijk. Op mijn ontdekkingstocht word ik meerdere malen geblokkeerd door irritante toetsjes en testjes die een kind geschikt of ongeschikt verklaren. Aan mij de schone taak de toetsgegevens positief te interpreteren: hij heeft alle letters gelezen (alleen niet binnen de tijdsnorm), zij kent alle aangeboden letters (en de vorige keer nog niet), hij leest vloeiend niet-klankzuivere woorden (en spelde deze de vorige keer nog), hij heeft ondekt dat in het rijtje woordjes steeds de eerste letter wisselt (vorige keer spelde hij alles). Waar methodes en registratiesysteem mij proberen te dwingen met een fixed mindset bril te kijken, dwing ik mezelf de kinderen met een growth mindset te bekijken.

Van de week kwam Joppe gezellig aan de tafel zitten, zodat ik even kon luisteren naar wat hij kon lezen. Blij klom hij op de kruk. Zijn blik bleef hangen bij de K'nex, waar hij zojuist een prachtig bouwwerk had gefabriceerd. Ik vroeg hem of hij klaar was om te lezen. Hij knikte, maar toen hij de stopwatch op mijn telefoon zag, greep hij naar zijn hoofd: 'Oh nee, niet weer die stopwatch!' Ik vroeg hem waarom hij dat zei. 'Ik word er gek van!' luidde zijn antwoord. Ik hield de stopwatch onder het bureau, maar wist dat hij er toch wel last van had. Ik vertelde hem dat ik alleen graag even naar hem wilde luisteren en dat de tijd niet zo belangrijk was. Hij las keurig alle letters die hij moet kennen. Maar zijn twijfel tussen B en D, waarbij hij turend alle letterkaarten af ging, scannend, zorgde ervoor dat hij er, volgens de normering, veel te lang over deed. Hij keek me trots aan: 'Geen één fout!' Ik was het volkomen met hem eens. Na de letters volgden de woordjes. De vorige toets had hij wat moeite de letters tot een woord te vormen. Dit keer ging dat al veel beter. Binnen de tijd, maar teveel fouten volgens de normering. Een trots kind, een trotse juf. Voor het verhaaltje had hij eigenlijk geen tijd meer, hij moest terug naar de K'nex om te bouwen.

Ik liet hem gaan, me voornemend een andere keer verder te gaan. Ik voerde de resultaten in op de computer, kreeg twee keer een rode O in beeld, die pijn deed aan mijn ogen. En in mijn buik. Wie ben ik om al deze kinderen over één kam te scheren? Om dezelfde norm te hanteren voor kinderen die gewoon aan het ontwikkelen zijn op hun eigen moment? Deze kinderen verdienen respect, tijd en autonomie. En geen O in het rood.

Mascha Groenman is leerkracht op een basisschool en moeder van twee kinderen, waarvan de oudste PDD-NOS en dyslexie heeft en de jongste hoog-/meerbegaafd is.