Reportage mytylschool de Ruimte: 'Kinderen in beweging met videogaming'

18 november 2012

Op mytylschool De Ruimte in Bergen, één van de Heliomare scholen,  krijgen leerlingen op een bijzondere manier fysiotherapie. Met behulp van de Kinect, ontwikkeld door Microsoft,  trainen de leerlingen hun evenwicht en conditie door computergames te spelen. Met hun eigen lichaamsbewegingen besturen de leerlingen de games en zien tegelijkertijd op het beeldscherm hun eigen bewegingen in de game terug. Rikie van Blijswijk ging op bezoek en maakte de tweede aflevering uit de serie schoolreportages. 'Spelen en bewegen met voldoende uitdaging'.

Op NIVOZ-platform hetkind vind je meer schoolportretten en video's. Klik hier

In het prachtige Noordhollandse Bergen ligt De Ruimte, school voor speciaal onderwijs. De Ruimte biedt onderwijs aan leerlingen met een cluster 3 indicatie.

‘Ik ben Federer’,  roept Wesley roept met zijn tennisracket in zijn hand om de service van Bob op te vangen. Bob heeft een tennisracket in zijn linker- en een tennisbal in zijn rechterhand. ‘Anders pakt hij het wiel van zijn rolstoel om meer stabiliteit te krijgen, maar die moet uit zijn rompbalans komen’, zegt de fysiotherapeute.  De backhand van Bob is minder dan zijn forehand, maar hij blijft de bal retourneren. ‘Hij kan zijn rompbalans blijven oefenen, zonder echte ballen te missen’, licht Willemijn toe. ‘Soms daag ik hem uit om uit zijn rolstoel te komen en op een kruk te gaan zitten. Dan ga ik erachter zitten voor zijn veiligheid en speelt hij een paar games achter elkaar’.

Dat Bob tennist met Kinect is niet vanzelfsprekend. Het spel is daarvoor niet speciaal gemaakt, maar ‘wij hebben ontdekt dat sommige games, waaronder tennis, toch te spelen zijn vanuit een rolstoel. Het komt erop aan om te kijken wat kan’, zegt Willemijn. Bob: ‘ik heb twee keer per week deze oefeningen en Willemijn kan mij goed helpen. Het gaat ook goed hoor!’.

Hans Smeele, leerkracht en ICT ’er op de Ruimte, zag een demonstratie van Kinect van Microsoft en doorziet meteen de vele bewegingsuitdagingen van videogaming voor de  leerlingen van de Ruimte. Het kind bepaalt zelf in overleg welke spelletjes hij wil spelen en de fysiotherapeute zet daarnaast op een slimme manier verschillende hulpmiddelen in, zoals wiebelkussens, matten en evenwichtsballen, waardoor het rendement ongemerkt verhoogd wordt.

Alle leerlingen hebben beperkingen op het gebied van de grove en fijne motoriek. Kinect is een spelconcept, door Microsoft ontwikkeld voor de X box 360, waarbij het eigen lichaam als controller wordt gebruikt. De inzet van videogaming sluit aan bij de belevingswereld en leerbehoeften van de leerlingen. Ze doen gevarieerde bewegingservaringen op en trainen op speelse wijze conditie of evenwicht  afhankelijk van de hulpvraag. Plezier in leren én leren in een reële context verhogen het leereffect en de motivatie.

Wesley wil zijn evenwicht oefenen.  Met zijn benen op de platte grond beheerst hi j dat goed; een wiebelige ondergrond is zijn zone van de naaste ontwikkeling.  Hij heeft  met Willemijn ook al op de virtuele atletiekbaan geoefend. De oefening vandaag brengt hem zo dicht mogelijk bij zijn hulpvraag.

Bob doet aan rolstoel –tennis in het weekeinde. Hij heeft daar moeite mee, want  met zijn rug gaat het niet goed en hij zal binnenkort een operatie moeten ondergaan daaraan. Hij wil graag zijn rompbalans oefenen, zodat hij soepeler kan tennissen. Vandaag oefent hij samen met Wesley.

Voor beide jongens is het spelen met Kinect inspannend: hun conditie wordt immers meteen getraind en de kinderen zoeken hun grenzen daarbinnen op. Kinect Sports  wordt bestuurd door de handen van het kind zelf: er wordt een spel geselecteerd en ze kiezen hun poppen met eigen kleding. Van de feedback die Kinect hen na afloop geeft leren ze veel.

Willemijn, de fysiotherapeute, werkt met de kinderen in een oefenruimte waar aan de wand een groot Lcd-scherm hangt.  Wesley kiest na de tenniswedstrijd met Bob voor het spel Adventures.  In dit spel zitten hij en Willemijn in een bootje in een snelstromende rivier. Door te springen en van links naar rechts te bewegen ontwijkt de boot obstakels en pakken ze zoveel mogelijk punten. Dit spel vereist samenwerking en legt het accent op springen.

Mark heeft de ziekte van Duchenne: zijn spieren zullen één voor één slechter gaan functioneren.  Hij voelde en merkte afgelopen zomer achteruitgang ondanks verschillende oefeningen. Met hem gaat Willemijn ook Adventures spelen, om zijn schoudergordelspieren en balans  te trainen en dat wat hij nog kan bij te houden.

Mark: Ik wil in mijn rolstoel blijven zitten, want staan blijven kan toch niet. Ik heb pijn in mijn benen en daar heb ik geen zin in.
Willemijn: Het is wel belangrijk om te staan, anders worden je benen nog slapper. Probeer het en als het niet lukt stoppen we.

Willemijn vertelt dat het voor Mark een drempeltje is om uit de rolstoel te komen. Dat voelt veilig voor hem. Voor dit spel  moet  hij  zijn armen en benen omhoog brengen  om punten te pakken. Hij doet het. Willemijn houdt hem vast zodra hij uit de rolstoel is en samen buigen ze zoals de gaming aangeeft naar links of naar rechts. Als er gesprongen moet worden vraagt Mark aan Willemijn om dat te doen. Hij geniet van het spel en behaalt 24 punten.

Willemijn: Hoe ging het?
Mark: ‘We hebben goud’, roept hij.

Samen spelen ze het spel nog keer en daarna wil hij graag tennissen met mij. We spelen een partijtje. Ik  verlies!

Met de kinderen heeft Willemijn een goede band: ze heeft een rustige stem, is duidelijk, maar ook lief voor ze. Ze biedt veiligheid, maar daagt ze ook uit om net iets meer te doen dan ze zelf denken te kunnen en de kinderen op hun beurt ‘hangen aan haar’.

De Ruimte, onderdeel van Heliomare die in totaal 600 leerlingen begeleiden, is de onderwijs locatie. Leerlingen stromen in vanaf 4 jaar. De school kent drie afdelingen:

Onderbouw: In de onderbouw zitten leerlingen van 4 tot 8 jaar. De onderwijsniveaus strekken zich uit van basisschool, ZML ( zeer moeilijk lerend ) en meervoudig complex gehandicapte leerlingen.

Leerweg 3: In leerweg 3 wordt onderwijs geboden aan meervoudig complex- gehandicapte leerlingen. Deze leerlingen variëren in leeftijd van 7 t/m 18 jaar

Bovenbouw: In de bovenbouw zitten leerlingen van 8 t/m 13 jaar. De onderwijsniveau strekken zich uit van basis- speciaal basis- en ZML onderwijs. De leerlingen van deze afdeling stromen door naar een vorm van voortgezet (speciaal ) onderwijs.

De school werkt met doorstroom- en uitstroomperspectieven. Al vroeg in de schoolloopbaan wordt met de ouders gepraat over de toekomst van hun kind. Het kan zijn dat het kind uitstroomt naar het Voortgezet Speciaal Onderwijs, een al of niet begeleide arbeidsplek, of naar de dagbesteding. De laatste kan ervaringsgericht of arbeidsgericht zijn afhankelijk van de behoefte van het kind.

‘In de handelingsplannen wordt het  leerlingenprofiel beschreven en uitgewerkt voor de onderwijspraktijk. Daarin zijn de psychologische basisbehoeften leidend. Aan autonomie, relatie en competentie is een vierde basisbehoefte toegevoegd, nl. fysiek welbevinden. Zoveel mogelijk zelfsturing  voor alle leerlingen is het doel van het onderwijs, zegt Hans Smeele.

De onderzoeksresultaten van dit project Onderwijs in Beweging wijzen uit dat de Kinect  zeer geschikt is om bij deze lichamelijk beperkte leerlingen motorische vaardigheden te verbeteren. Hans Smeele en Willemijn de Lint hebben met dit project in maart 2012 tijdens het Innovative Education Forum te Lissabon de Europese onderwijsinnovatie prijs gewonnen.

De Ruimte
Oudtburghweg 3, 1862 PX Bergen
T:   088 920 91 00
www.deruimte.nl

Verdiepende artikelen

• Jeugdzorg en onderwijs: ‘Niet meer problematiseren, maar aan de slag met een praktische pedagogische houding’
• Videoregistratie van Onderwijsavond Vincent Bijlo: 'Blind zijn is niet je lot, mens zijn is je lot'