Redevoering: 'Begrip ontwikkelen voor mensen die geen 1.79 meter zijn'

16 maart 2012

In zijn voordracht ter gelegenheid van de opening van Laterna Magica richtte René Peeters zich tot de gasten en genodigden die precies 1 meter 79 lang zijn. Peeters is wethouder Jeugd, Onderwijs en Sport in Almere, maar voorheen schoolbestuurder en initiatiefnemer van het Integraal Kindcentrum in Amsterdam IJburg.

Dames en heren,

Ik heet iedereen die 1 meter 79 lang is van harte welkom. Ik verzoek de anderen zich aan te passen door op hun tenen te gaan staan of door hun knieën te zakken tot zij de lengte van 1.79 hebben bereikt. Hulpmiddelen zijn toegestaan, maar ik wijs het wel af als u er niet in slaagt om 1.79 te worden.  Ik verzoek u overigens die 1.79  de rest van het symposium vol te houden, ook als u zich verplaatst. Als u niet weet hoe lang 1.79 is dan kunt u mij gebruiken als maat.

Een gemiddelde als individuele norm gaat niet werken. Om deze en nog flink wat andere redenen heb ik in 2004 het initiatief genomen voor de ontwikkeling van deze school. Als je onderwijs geeft dat uitgaat van het kind dan past het onderwijs altijd. Professor Luc Stevens , hier aanwezig,  door wie velen beïnvloed zijn sprak al in de negentiger jaren over relatie, competentie en autonomie. Zo gemakkelijk uitgesproken, maar zo moeilijk te realiseren in de praktijk.

Deze school, dit kindcentrum, en voor minder doe ik het niet, is misschien wel de school in ons land die het dichtst bij het bereiken van die visie is : uitgaan van het kind aan de ene kant en daarnaast eisen stellen aan het gebruiken van de capaciteiten.

Waarom zou je  zo moeilijk doen of waarom zou je zo gepassioneerd en hard werken als bestuur, als directeur als onderwijsgevende?

Het gaat in dit prachtige gebouw van architect Jeanne Dekkers om veel meer dan het geven van onderwijs of het ontvangen van onderwijs. Mensen die hier werken observeren kinderen, begeleiden kinderen, laten kinderen nadenken over zichzelf, door vragen te stellen, leren kinderen te ontdekken wat hun mogelijkheden en helaas ook hun onmogelijkheden zijn.

Deze bijzondere aanpak is zo mooi, maar ook zo teer als kristal. Het is een evenwichtbalk waar je over loopt, terwijl allerlei partijen om je heen met de beste bedoelingen lijken te willen voorkomen dat je de andere kant bereikt. De andere kant, de plaats waar kinderen serieuze stappen hebben gezet om zelf na te kunnen denken, zelf keuzes te maken, een begin hebben gemaakt met te weten wie ze zijn en die tegelijkertijd begrip hebben gekregen voor mensen die geen 1 m 79 zijn.

Waarom zijn er nog zo weinig van deze scholen? Waarom laten de meeste scholen zich leiden door de taal- en rekenmethode…” Pak allemaal blz 78 van het taalboek voor je, we gaan het vandaag hebben over  homoniemen en synoniemen”.  Wat zijn de hulpmiddelen en obstakels als je op deze evenwichtsbalk loopt?

Allereerst kennis. Je hebt zoveel kennis en kwaliteit in huis nodig.  Er is geen opleiding voor het personeel dat hier werkt. Wist u dat heel veel van de personeelsleden in deze school een academische vooropleiding hebben? De leerkrachten komen van heinde en verre op het concept af. Niet op het salaris. Er zijn mensen die het vreemd vinden dat in die vier jaar acht personeelsleden toch besloten hebben dat zij minder geschikt waren voor deze aanpak. Sommige ouders vinden dat slecht, maar het is een voorbeeld van de kracht van deze school. Hier werken uitsluitend mensen die zich de visie eigen hebben gemaakt of eigen aan het maken zijn. En ze werken in teams in de units. Geen klasdeur die je dichtdoet, waardoor je onzichtbaar wordt voor je collega’s. En zichtbaarheid is kwetsbaarheid. Door te werken in teams leer je veel van elkaar. De een kan dit, de ander dat. Je wordt gecorrigeerd, je verbetert jezelf.

En dan de ouders. Veel ouders hebben erg bewust voor deze school gekozen. Die willen dat hun kind niet alleen taal en rekenen leert, maar dat er naar  “heel”  het kind gekeken wordt. De ouders geven gastlessen, helpen en denken mee. Willen en krijgen inspraak, uiteraard niet onbegrensd.

Zo’n school heeft krachtige, deskundige en visionaire leiding nodig. In 2007 heb ik na een zware procedure de directeur kunnen benoemen. Een vrouw die onvermoeibaar over die evenwichtsbalk loopt en de visie realiseert met kennis, met doorzettingsvermogen en met veel kwaliteit. Krachtig  leiderschap heeft  mooie kanten. Niet iedereen vindt krachtig leiderschap even prettig. Een krachtig leider roept bij een beperkt aantal mensen, soms ouders soms een enkele leerkracht, ook weerstand op.  Maar weerstand leidt meestal tot warmte. Als er maar met open vizier gediscussieerd wordt  zonder aanval op personen.

En dan is er uiteraard de onderwijsinspectie. De school wordt gefinancierd door het Rijk. Het Rijk zijn wij (het gemiddelde dus). Het Rijk bepaalt op enig moment wat de resultaten van kinderen moeten zijn.

De kwaliteit van deze school is op orde, ook volgens de inspectienormen. Ik geef bij deze een compliment aan de onderwijsinspectie die uitgaand van haar strenge formats toch meedenkt met deze school. Ze hebben dagen op deze school rondgelopen en zullen dat nog vaker doen, omdat ook zij zien dat hier iets bijzonders gebeurt, waar andere scholen van kunnen leren. De school van de toekomst is hier vandaag al te bewonderen.

Nog twee elementen lagen aan de bron van deze school. Een is er nog niet gelukt, de ander bijna.

Niet gelukt is om het Speciaal Basisonderwijs volledig een geheel te laten worden met de school. IJburg is gebouwd als een wijk zonder scheidslijnen, waar mensen met een beperking gewoon kunnen functioneren als alle andere mensen.  Zo herinner ik me dat 5% van de woningen geschikt is voor mensen met een beperking en 40% van de woningen gemakkelijk aan te passen is.  Dus waar paste passend en bij voorkeur inclusief onderwijs beter dan op IJburg?

Om inhoudelijke en financieel technische redenen is het nog niet gelukt om geen SBO meer te hebben.  De SBO huisvesting wordt namelijk betaald door de centrale stad en de reguliere huisvesting door het stadsdeel. En als er geen zichtbaar SBO is, waarom zouden we dan die vierkante meters voor die SBO school betalen zal de centrale stad gedacht hebben.

Na het opheffen van de stadsdelen (wat je er ook van vindt) is dat probleem dus ook opgelost en kunnen SBO en regulier gewoon een school worden. Wel zitten er veel kinderen succesvol met een SO-indicatie op Laterna Magica. Een beetje bizar eigenlijk. Geen SBO, maar wel SO geïntegreerd.

De andere gedachte van de doorlopende lijn van 0-12 jaar is zo goed als gelukt. Nog nieuw, nog broos, maar gelukt dankzij de moed en de visie van het schoolbestuur en de Kinderopvangorganisatie SKON. Er zijn afspraken gemaakt waardoor de uitvoerende leiding nu in één hand is.  Daarnaast werd in het land  door ouders geroepen om Andere Schooltijden. Laterna Magica wilde aan die landelijke oproep van ouders gehoor geven.  Op verzoek van enkele ouders  van LM moest 2/3 van de ouders het met de andere schooltijden eens zijn.  Dat werd net niet gehaald. Ik geloof 63% voor en 37 % tegen. De invoering van andere schooltijden ging voor een derde van de ouders wat te snel, op basis van praktische bezwaren op de korte termijn, waardoor dit nog even wordt uigesteld.

Ik roep, tegen de stroom van deze financiële crisis in,  de politiek op werk te maken van de doorgaande lijn van 0-12 jaar. Gewoon één organisatie en één leiding. Het gebied van 0-12 jaar met peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, tussenschoolse opvang, naschoolse opvang is zó contraproductief……..

Complimenten aan iedereen die aan deze school heeft meegewerkt. Blijf kritisch, maar constructief bouwen. Tenslotte bedank ik twee personen in het bijzonder. En dat is  logischerwijs de directeur van deze school die het onmogelijke mogelijk heeft gemaakt en misschien onverwacht….Fatima Elatik, toenmalig  stadsdeelwethouder onder andere van onderwijs dat zij met haar handen op haar rug het vertrouwen aan mensen heeft gegeven om te kunnen realiseren waar we nu zijn.

René Peeters, wethouder  Jeugd, Onderwijs en Sport Almere. Wilt u meer informatie over de school? Klik dan hier