Recensie van boek "De leraar centraal": ‘Mol geeft complimenten, maar durft ook te eisen’

8 mei 2019

Het boek ‘De leraar centraal. Beginselen van de provocatieve pedagogiek’ laat zien dat de man of vrouw voor de klas van onschatbare waarde kan zijn voor het welzijn van alle leerlingen, ondanks de protocollen, controledrang en registratiewoede vanuit de overheid. ‘Peter Mol tracht met dit boek het vak van leerkracht een betere status te geven,’ schrijft Jack Provily in een recensie. ‘Hij is kritisch, laat de absurditeit van het systeem zien, maar komt ook met oplossingen. Soms walst hij iets te gemakkelijk over onderwijsvernieuwingen heen, maar in zijn enthousiasme mag hij dat wat mij betreft.’

Peter Mol heeft wat mij betreft een bijzonder boek geschreven. In ‘De leraar centraal’ beschrijft hij waarom het noodzakelijk is om uit te gaan van de leerkracht om het onderwijs te veranderen of te verbeteren. Mol roept ons op om onze aandacht te richten op de kwaliteit van het lesgeven en te stoppen met veranderingen in het systeem aan te brengen. Hij haalt regelmatig het rapport Dijsselbloem (2008) aan, waarin onder andere staat dat de overheid zich minder met het onderwijs zou moeten bemoeien. Terecht vraagt Mol zich af waarom we met elkaar toch laten gebeuren dat iedereen zich nog steeds bemoeit met wat er in scholen moet gebeuren. En de leerkrachten? Zij voeren slechts uit.....Logisch dat de werkdruk hoog is, dat er een tekort aan leerkrachten is en dat veel onderwijsgevenden afhaken.

De auteur zet kanttekeningen bij al die vernieuwingen, veranderingen of verbeteringen. Zijn ze (wetenschappelijk) onderbouwd of zijn het proefballonnen, politieke punten, ideologische motieven of zomaar ideetjes waar we onze leerlingen aan blootstellen? Hij roept het onderwijsveld om niet klakkeloos achter allerlei zaken aan te lopen en het onderwijs voortdurend te wijzigen. Stel vragen, wees kritisch en geef les zoals jij denkt dat het beste is voor jouw leerlingen.

‘Onderwijsvernieuwingen dienen ingebed te zijn in een gedegen pedagogische, didactische en daarin voldoende ontwikkelingspsychologische kennis’

Mol roemt de inzet van leerkrachten en geeft ze een groot compliment, maar durft ook te eisen. Hij wil dat een leraar ‘professioneel pedagogisch invoelend’ is en weet dat het goed is, genoeg weet van ontwikkelingspsychologie en kennis heeft van en vaardig is in het toepassen van effectieve didactische technieken.

Natuurlijk draait alles in de school om de leerlingen, maar om daar het beste uit te halen, heb je goede leerkrachten nodig. Daarom zou de leerkracht de spil moeten zijn. Dit betekent dat er goede opleidingen moeten zijn, dat de leerkrachten begeleid en gefaciliteerd worden om hun vak uit te oefenen.

Mol gaat uit van klassikaal onderwijs en vindt dat we van leerkrachten niet mogen verwachten dat ze leerlingen individueel les gaan geven, zoals het soms in Passend Onderwijs lijkt te worden. Hij roept leerkrachten op om zich te richten op het merendeel van de groep, met gepaste instructie voor zwakkere leerlingen en een verdiepende verwerking voor de sterkere leerlingen. De ‘opeepeetjes’ doen kinderen tekort volgens Mol. Kinderen met een eigen leerlijn leren daardoor juist minder.

Ik ben het vaak met Mol eens. Hij legt de vinger op de wond van ons onderwijs. In de praktijk zie ik vaak terug wat hij beschrijft. Het zou goed zijn als het onderwijsveld kritischer wordt en wat mij betreft vaker burgerlijk ongehoorzaam. Het is mooi dat Mol met dit boek tracht om het vak van leerkracht een betere status te geven. Hij is kritisch, laat de absurditeit zien, maar komt ook met oplossingen. Soms walst hij iets te gemakkelijk over onderwijsvernieuwingen heen, maar in zijn enthousiasme mag hij dat wat mij betreft.

Het boek is een prachtig document is om met elkaar te spreken over de kwaliteit van ons onderwijs. Ik hoop dat het boek veel rebellen zal opleveren!

Jack Provily begeleidt organisaties en individuen in veranderingsprocessen. Hij werkte twintig jaar als leerkracht po, was vijf jaar Intern Begeleider en vervolgens 5 jaar directeur van een basisschool. Vanaf 2008 werkt hij als trainer, coach, onderwijsspecialist. en sinds 2013 schrijft hij onderwijsgerelateerde columns voor Kinderwijz magazine en voor deze site.

Peter Mol is orthopedagoog en directeur van Gedragpunt, Scholing en Advies. Daarnaast is hij auteur van boeken over gedragsproblemen, professioneel lerarengedrag, schrijft hij columns en is een gewaardeerde spreker op congressen.