Praten met jongeren na Brussel: 'Dadelijk is het weer mijn geloof dat de schuld krijgt'

24 maart 2016

Richard Hattink werkt nog maar net op het MBO, als de aanslagen in Brussel plaatsvinden en zijn nieuwe mentorklas op het punt van beginnen staat. Deze multiculturele klas, hoe zouden zij na dit nieuws met elkaar in gesprek zijn? Richard besluit te laten gebeuren wat er moet gebeuren. Hij zal er zijn. Er druppelt steeds meer nieuws binnen via de social media, en de gemoederen in de klas lopen soms hoog op. Maar het gesprek blijft respectvol. Deze leerlingen, zij komen er wel!

Dinsdagmiddag, lesuur 4. Na jaren in het cluster 4-onderwijs gewerkt te hebben, werk ik sinds drie weken op dit MBO. Ik bereid me voor op mijn mentorklas, die het 4^e uur begint. Deze klas is ook nieuw op school; de leerlingen zijn ‘van de februari-instroom’ zoals dat heet. Enigszins gespannen, doordat de doelgroep (MBO niveau 3 is écht anders dan VSO cluster-4) me nog niet lekker in de vingers zit, ben ik klaar voor de aanvang van mijn mentorles.

Met de eerste leerling komt ook de eerste vraag naar binnen: ‘Meneer, weet u het al?’ De aanslag in Brussel is hot news. Telefoons worden gepakt. Waar de ene leerling me laat meelezen op nu.nl, heeft de volgende al camerabeelden via Facebook en een derde toont me de tweets van een verslaggever. In mijn hoofd is het een chaos. Praten over dit soort gebeurtenissen binnen het cluster-4, daar draai ik mijn hand niet voor om. Maar met deze adolescenten voor mijn neus… Daarbij speelt uiteraard ook mee, dat ik geschokt ben door het nieuws van wéér een aanslag.

We spreken erover, tot één van de leerlingen bijna lijkt te ontploffen van verdriet in combinatie met boosheid. ‘Dadelijk is het weer mijn geloof, dat de schuld krijgt.’ 27 MBO’ers kijken haar aan, de helft geschokt in het besef dat het ook hun geloof is, waar zij over praat, de andere helft geschokt omdat ze zich niet bewust waren van het feit dat dit gevoel zo enorm hoog zit.

Mijn hersenen draaien op volle toeren omdat ik present wil zijn. Iedereen moet aan het woord kunnen komen, om vooral alle gevoelens er te laten zijn, zowel van de leerlingen als van mijzelf. Leerlingen bespreken hoe het verschil ligt tussen ‘de Islam’ en extremisten zoals ISIS.

Eén van de leerlingen merkt op: ‘Meneer, als u die aanslag pleegt, met je baard en je lichte kleurtje, dan is het mijn volk dat de schuld krijgt.’ BAM! Die opmerking komt binnen, zowel bij de klas als bij mijzelf. We spreken over vooroordelen en hoe die soms zo gemakkelijk worden uitgesproken.

Vanuit deze discussie, ontstaat –bijna onvermijdelijk – de discussie over ‘het geloof’. Dat is waar ik me, toen de les begon, het meest druk over maakte. In het Clusteronderwijs kon een dergelijke discussie nogal eens uitmonden in een (fysiek) conflict. Toch kap ik het niet af. Laat mijn klasje zich maar uiten. Er ontstaat een klassengesprek waarin er ruimte is voor ieders geloof en overtuigingen. Eén van mijn persoonlijke hoogtepunten daarin is hoe een leerling het geloof vergelijkt met het bezoek aan een kapper. (Helaas, door alle tumult in mijn hoofd, kan ik de vergelijking niet reproduceren). Moslims, Christenen, agnosten, een enkele Boeddhist, ze mengen zich, praten met elkaar. Met respect, vol vuur, maar zonder aanvallend te worden. Wanneer een leerling toch fel reageert op wat een medeleerling zei, spreekt deze de woorden ‘Ik zeg dit niet om jou of jouw geloof te kwetsen, maar ik voel en beleef het anders dan jij.’ Negentien jaar oud is deze – ik kan hem niet anders omschrijven – held. Wat een inzicht en invoelingsvermogen.

Mijn mentorklas, waar het soms zo onveilig voelt dat niemand zijn persoonlijke verhaal met elkaar durft te delen, waar men elkaars voornaam nog niet allemaal kent: als het erop aan komt, zijn ze er voor elkaar. Aan het eind van de les dank ik hen voor hun openheid, voor hun respect en schud ik hen de hand. Ik zet me achter mijn bureau. Met een traan in mijn oog en een bonkend hart van trots, sluit ik de deur. Wat een kanjers. Dit multiculturele (en in veel gevallen multiproblematieke) klasje… Zij komen er wel!

Richard Hattink is docent op een MBO in Rotterdam en een HBO in Amersfoort, en eigenaar van Rouw&, dat tweedelijns rouwondersteuning biedt.