Pesten los je niet op achter een bureau

22 september 2014

Het heeft iets weg van een wedstrijd. Een soort talentenjacht, waarvan de audities inmiddels achter de rug zijn. Pascal Cuijpers - docent op het Connect College - twijfelt niet aan de goede politieke intenties om de pestproblematiek aan te pakken, maar stelt serieuze vragen bij de aanpak en de aanstaande oplossing. 'Want, waarom is die succesvolle aanpak  die je wellicht zelf hanteerde, maar niet bij de toekomstige, verplichte pestaanpakken staat, niet meer gewenst of binnenkort zelfs verboden?' Zijn blog in de Week Tegen Het Pesten, over eigenaarschap en de professionele ruimte van leraren. 

Zie ook:

• 'Geen pestprotocol, training of straf, maar kinderen direct in situatie brengen dat ze het anders kunnen doen'


• 'In plaats van op zoek te gaan naar het pestprotocol, stap ik de groep in'


• Voorkom pesten: het klinkt soms heel groot en ingewikkeld, terwijl het juist klein en eenvoudig kan zijn

Maar liefst 61 potentiële methodes die het pesten op scholen definitief moeten tegengaan in de toekomst, werden enkele maanden geleden stuk voor stuk gepresenteerd aan een vakkundige jury. Deze zorgvuldig geselecteerde mensen, met aantoonbare kennis van de heersende pestproblematieken, hebben zich gebogen over de aangedragen pestmethodes. Na veel discussievoering over doelgerichte en geïndiceerde interventies, preventieve en curatieve aanpakken, deugdelijke pestindicatoren en empirische aanpakken, werden de overgebleven halve finalisten bekend gemaakt. Dertien anti-pestmethodes voldeden in meer of mindere mate aan de eisen van het deskundige ‘pestpanel’. Binnenkort zal bekend worden gemaakt met welke methodes elke school vanaf schooljaar 2015/2016 zal móeten gaan werken om het pesten tegen te gaan.

Nederland is meer dan ooit in de ban van pesten en het proberen uit te bannen van dit negatieve fenomeen. Het mag dan ook niet vreemd worden genoemd dat de media en de politiek van alle kanten hierop probeert in te spelen. De doeltreffendheid van de goedbedoelde aanpakken is echter een punt van nationale discussie geworden. We weten inmiddels dat het RTL5-programma ‘Project P’ geliefd én gehaat is. Of de daarbij gehanteerde aanpak - het met een verborgen camera filmen van pesterijen - verantwoord is, blijft voor velen een zorg. De aanpak van het confronteren van een groep met de gewraakte beelden en daarna niet met een beschuldigende vinger naar de daders wijzen of deze veroordelen, verdient echter alle lof. Er wordt gesteld dat met een dergelijke aanpak (‘No Blame’-methode) op een constructieve en niet beschuldigende manier wordt gewerkt aan het aanpakken van pestgedrag in een groep.

Dat de politiek zich nu - op een uiterst bureaucratische manier - probeert in te zetten om de pestproblematiek aan te pakken, ervaar ik als een krampachtige noodingreep. Begrijp me niet verkeerd, ik vind het goed dat er aandacht voor is, maar de manier waarop dit gebeurt roept net zoveel vraagtekens en discussies op als het filmen van pesterijen met een verborgen camera. Dat staatssecretaris Dekker hierbij een soort van ‘Holland’s Next Best Anti-Pestmethode’ organiseert, om de meest effectieve aanpak of methode in de strijd te vinden,  is op z’n minst dubieus te noemen.

Een en ander roept  discussie op in het werkveld. Geen goed signaal om overtuigd en daadkrachtig te kunnen opereren in de strijd tegen het pesten. Zo vraagt het onderwijsveld zich überhaupt af of het mogelijk is om universeel voor alle scholen, schoolleiders, docenten en begeleiders de meest succesvolle anti-pestmethode(s) voor te schrijven en - nog erger - op te dringen. Daarnaast spreekt de staatssecretaris zich tegen wanneer hij het heeft over 'op de toekomst gericht' en ‘op maat gemaakt’ onderwijs. Is het moeten uitvoeren van een opgedrongen pestaanpak, een garantie voor succes én past deze aanpak bij de leerlingen en de docenten die het moeten uitvoeren? Op deze manier verdwijnt het laatste stukje autonomie, overtuiging en waardigheid dat je als docent had, ook met het oog op de aanpak van pestgedrag.

Want, waarom is die succesvolle aanpak (‘No Blame’) die je wellicht zelf hanteerde, maar niet bij de toekomstige, verplichte pestaanpakken staat, niet meer gewenst of binnenkort zelfs verboden? En hoe is het te verantwoorden dat er een aantal belanghebbenden in de jury zitten bij het bepalen van de ‘Beste Anti-Pestmethode Van Nederland’? Hiaten en vragen alom dus.

Ik hoop echter van harte dat het pesten na verloop van tijd gereduceerd zal worden tot een absoluut nulpunt en dat de ‘winnende’ methodes iedereen kunnen overtuigen van hun gelijk. Of 'de uiteindelijke ‘finalisten’ en de uitvoerende docenten en begeleiders dit zullen (kunnen) waarmaken is voor mij de grote vraag. Wat het meeste telt, is  niet welke methode uiteindelijk het beste zal zijn.

Het gaat mijn inziens om de échte winnaars.  En dat is iedereen die een pestprobleem wil en durft aan te pakken en naar eer en geweten tot de verleden tijd probeert te laten behoren. Op welke manier dan ook.

Pascal Cuijpers is docent beeldende vorming op het Connect College in Echt