‘Papa, weet je dat je boosheid ook kunt opsparen zodat je die later en op een andere plek weer kwijt kunt raken?’

21 januari 2018

‘Ik doe mijn best me te verplaatsen in een meisje van negen dat haar vader regelmatig boos ziet.’ Harry van de Pol geeft luistertrainingen, trainingen om beter contact te kunnen maken. Want luisteren valt niet altijd mee, zeker als je moet luisteren naar dingen die je liever niet wilt horen. Zijn eigen dochter Sofie van negen vertelt tijdens een boswandeling wat het met haar doet als papa soms boos is, en dan komt het aan op de luistervaardigheden van Harry.

Luisteren naar wat je niet wilt horen
Twaalf keer staan we voor een nieuwe groep auditoren in dienst van de Rijksoverheid: drie workshopleiders met hun workshops: ‘de feedback-fabriek’, ‘zakelijk flirten’ en ‘het luistertheater’. Deelnemers mogen zelf kiezen welke workshop ze gaan volgen. De feedback-fabriek komt er telkens bekaaid van af. Feedback is blijkbaar geen aantrekkelijk ding. Het valt ook niet mee om te luisteren naar wat je níét wilt horen.

Vinger op de zere plek
Sofie is sterrenkijker met weinig vlieguren, amateurpsycholoog, klimgeit, ontdekker van bijzondere dingen, uitvinder van nieuwe woorden, getalenteerd violiste en tapdanseres, Nederlands kampioen ‘dyslexieën’ - zoals ze dat zelf zegt - en toch bijna winnaar van de voorleeswedstrijd ‘Puh!’ Sofie is negen jaar.

Op mijn verjaardag kreeg ik dit jaar een waardebon die ze zelf gemaakt had: ‘Voor een wandeling met twee personen die eindigt bij Bernardo’s (de lokale ijssalon)’. Het zou drie maanden duren voor deze papa de bon te gelde maakte. Vorige week begonnen we op een zondagavond aan een onvergetelijke wandeling.

Druk pratend vergeten we al snel dat we eigenlijk op zoek zijn naar wilde dieren in het Edese bos. Sofie vindt het duidelijk heerlijk om haar vader helemaal voor zichzelf te hebben. Ze babbelt aan één stuk door. Er is geen speld tussen te krijgen. En dat hoeft ook niet. Op een gegeven moment staat ze stil, kijkt me aan en zegt iets wat mij van de sokken blaast: ‘Papa, ik vind het helemaal niet fijn als je zo boos doet. Dat voel ik dan hier in mijn buik.’ Met haar hand wrijft ze over haar maag. Ik voel die van mij omdraaien.

Hoe moet het voor de ander zijn?
Ik ga op mijn hurken zitten en nodig haar uit op mijn linkerbovenbeen. We houden elkaar vast en huilen. Ik doe mijn best me te verplaatsen in een meisje van negen dat haar vader regelmatig boos ziet. Hoe moet dat voor haar zijn? Ik zeg: ‘Daar word je bang van, hè? Je ziet het gebeuren, je voelt het in je buik maar je kunt er niets aan doen.’ Sofie legt me uit dat ze wel een knop zou willen uitvinden waar ze dan op zou kunnen drukken om me ‘uit’ te zetten. En ik stel voor die samen te maken. Ze kijkt me niet-begrijpend aan en ik zeg: ‘Als we nu een soort code afspreken, iets wat jij kunt zeggen als ik boos ben, waarmee je me ‘uit’ kunt zetten.’ Dat bevalt haar wel, zie ik. Ze glimt en begint te zoeken naar de meest geschikte code. Na een kwartiertje samen zoeken blijkt dat ‘S.P.’ te zijn. Dat betekent: ‘Sofie, Papa’, ‘Stop, Papa’ en nog drie dingen die ik alweer vergeten ben.

Coach van het jaar
Zichtbaar opgelucht en tevreden wandelt ze door. Maar ik ben er nog lang niet klaar mee, merk ik. Dus onderbreek ik onze mars voor een vraag: ‘Misschien kun jij me helpen: wat moet ik nu met de boosheid die ik voel als jij ‘S.P.’ roept?’ Daar moet ze even over nadenken. Dan zegt ze: ‘Papa, weet je dat je boosheid ook kunt opsparen zodat je die later en op een andere plek weer kwijt kunt raken?’

Ik sta paf. Waarom krijg ik het idee dat ik hier wandel met een professionele coach?

Voor jezelf zorgen
Als we ruimte maken voor wat we liever niet horen, maken we contact met wat onze aandacht echt nodig heeft. Als we leren tegemoet te komen aan de behoefte die dat oproept, dan vaart ook onze omgeving daar wel bij.

Dat is de theorie. In de praktijk kunnen we daarbij allemaal wel de hulp van een Sofie gebruiken.

Harry van de Pol werkt voor Het Onderwijsbureau en Vanbinnenuit, initiatiefnemers van  De Leerlingluisteraar.