Over leiderschap: ‘Erik kan wel tegen een stootje, denk ik. En dan druk ik door’

4 oktober 2017

NIVOZ-docent Gerard de Jong is van mening dat leiderschap begint bij jezelf. In een traject met directeuren komt hij tegenover directeur Erik te staan, die het lastig heeft en aangeeft: ‘Wat je net zegt, past niet. Ik hoef niet opgevoed te worden.’ Nu wordt het spannend. Dit is wat er gebeurde.


NU….

Alle ogen weet ik op mij gericht. Ik voel met mijn hele lijf dat ik nu moet laten zien wat echt leiderschap betekent.
Hij kan wel tegen een stootje, denk ik. Zelf heb ik even getwijfeld of ik dat hier en nu moet doen, maar in de groep voel ik mijzelf veilig. Dan druk ik door.

‘Wil je het nu echt eens proberen?’, vraag ik rechtstreeks.
Erik reageert geïrriteerd. ‘Wat je net zegt, past niet. Ik hoef niet opgevoed te worden.’

Ik voel de spanning oplopen. Het is voor mij echt erop of eronder. 'Wat gaat hij nu doen?' lees ik ook op de gezichten van de directeurengroep. Hoe loopt deze battle af?  Vol spanning kijken ze naar hun collega Erik. Doet-ie het of niet?

Die ochtend heb ik de deelnemende directeuren aan het traject Pedagogisch Leiderschap de opdracht gegeven om vanuit hun persoonlijk gevoel hun slepende ongenoegen over de onderlinge sfeer en relaties in hun groep te verwoorden. Ik stel twee vragen: ‘Wat is er aan de hand in jullie directie-overleg? en Waar heb je last van?’ Om ieders eigen leiderschap te verkennen en meteen maar te laten zien, stel ik voor elk antwoord met ‘IK’ te beginnen.

Alle directeuren begrijpen dat onmiddellijk en brengen zichzelf in het gesprek in door hun ‘IK’-verhaal. Ik zie Eriks gezicht echter verstrakken en de twijfel bij hem toeslaan. Hij volhardt in zinnen als ‘We hebben afgesproken dat….’ ;  ‘Er is bij jou altijd narigheid. Wanneer ruim je dat eens op?’ en ‘Personeels-  en financieel beleid moet op orde zijn.’ Mede hierdoor hangt er al tijden een crisissfeer in het overleg.

Pedagogisch Leiderschap vereist dat je volop aanwezig bent en dat je mee doet. Na zijn 'Jij gaat mij niet vertellen wat ik moet doen' weet ik dat het echt spannend gaat worden. Ik ruik mijn kans en zet hoog in. ‘Erik, wil je nou echt eens proberen om vanuit jouzelf een antwoord te geven dat begint met IK?’

Na een ijzige stilte laat hij zich voor het eerst zien in zijn verhaal en houdt dat vijf minuten vol. Een applaus van zijn opgeluchte collega’s valt hem ten deel.

Ik sta al met een afsluitende borrel in de hand als hij naar mij toe komt.  ‘Gerard, wil je mij nooit meer zo aanspreken?’ Nee hè, denk ik, niet nog een keer, en nu zijn we maar met z’n tweeën. ‘Dacht het niet’, zeg ik. ‘Ik blijf dit doen, zodat een ieder eigen verantwoordelijkheid laat zien voor wat hij/zij doet, zegt en vindt.’

Hij slikt en raakt geëmotioneerd. Snikkend zegt hij: ‘Het is goed. Dank je.’

Gerard de Jong is bij de stichting NIVOZ begeleider van trajecten Pedagogische tact en leiderschap.

opgetekend door Rikie van Blijswijk