'Over het ombuigen van pestgedrag uit frustratie naar gelóven in jezelf'

20 september 2016

Opnieuw scheldt de 14-jarige Richard een medeleerling uit. Na de zoveelste waarschuwing en straffen volgt hij een vaardigheidstraining bij meester Willem, waarbij geloof in eigen kunnen centraal staat. Docent Michel Linthorst ziet hoe Richard door deze aandacht is veranderd: van een jongen vol frustraties naar een 14-jarige, die gáát geloven in zichzelf. Richard zelf: 'Ik wist niet eens dat ik keuzes kón maken.'

'Richard heeft Simon uitgescholden voor ‘rooie’!' Beteuterd ontvangt Richard zijn straf van conrector Jansen, die de case kreeg voor gelegd. ‘Voor de zoveelste keer!’ zegt deze teleurgesteld. Richard heeft spijt, maar hij moest zijn frustratie kwijt. Toevallig liep Simon voor hem op de trap. Niet dat hij iets met de frustratie te maken had. Simon was gewoon het zwakste prooi. Als Bob de zwakste was, zou hij hem ‘dikke’ noemen en Renate ‘schele’.'

'Richard heeft het niet makkelijk. Zijn ouders liggen in scheiding.Ze hebben het druk met zichzelf. ‘Jij maakt het alleen maar erger!’ snauwt zijn moeder tegen Richard als ze hoort van de straf. Hij is al zo vaak gestraft. Steeds een beetje harder. ‘Tuurlijk verdien ik straf,’ denkt Richard. ‘Volgende keer wordt je verwijderd,’ klinkt de stem van meneer Jansen als een echo in zijn hoofd.'

'Richard weet ook wel dat regels, grenzen en straffen nodig zijn. ‘Maar ze helpen niet. Dat ziet toch iedereen.’ Ook hij ‘leest’ de onmacht in de ogen van zijn docenten. Richard wil zijn frustraties wel in de hand te houden. Maar het is alsof hij een bal vol emoties onder water moet drukken. En hoe meer frustratie, des te groter de bal. Het wordt steeds moeilijker hem onder water te houden. Richard is bang dat hij een keer echt ontploft. Maar daarover durft hij met niemand te praten.'

'Gelukkig heeft hij sinds kort een meester die het anders aanpakt. Meester Willem geeft Richard en andere branieschoppers een alternatief voor hun pestgedrag. Er wordt tijdens die lessen niet over pesten gesproken. En ook niet over ongehoorzaamheid, verwijdering, schorsen en ontoelaatbaar gedrag. Dat morele ‘gezwets’ kennen ze nu wel. Dat werkt alleen maar averechts. Ze houden sowieso niet van praten.'

'Nee, meester Willem leert ze vaardigheden waarmee ze wat steviger op hun eigen benen komen te staan. Hij helpt ze te ontdekken wat hun talenten zijn en waar ze wel hun bed voor uit willen komen. Ze doen vooral oefeningen waarbij ze niet praten maar bewegen. Ze leren grenzen stellen, elkaar en zichzelf vertrouwen, samenwerken, weerbaarheid, veerkracht en nog veel meer. Richard leert zijn frustratie om te buigen in het maken van positieve keuzes.'

‘Weet je dat het woord ‘emotie’ afkomstig is van het Franse woord: emouvoir - in beweging brengen,’ zegt Willem tegen de groep. Het kan Richard niks schelen. Hij vindt deze lessen wel leuk. Een beetje spelen en lol hebben met elkaar. Meester Willem heeft echt vertrouwen in hem, dat voelt hij. ‘Eindelijk eens iemand waarbij ik het niet eerst hoeft ‘te verdienen’, denkt hij. De bal loopt langzaam leeg. Richard leert wie hij werkelijk is. Dat er maar één op de hele wereld is zoals hij, en wat zijn talenten zijn. ‘En durf te dromen, Richard, van iets wat je graag wilt bereiken of doen. Je hebt altijd een keuze,’ zegt meester Willem. ‘Kies je het rechte pad dat de maatschappij voor je heeft uitgestippeld en waarmee je veel moeite hebt om er op te blijven. Of kies je je eigen pad?’ Richard vindt het wel wat. Zo had hij er nooit over gedacht. Hij wist niet eens dat het kon. Zelf keuzes maken.'

'Vorige maand ontdekte hij dat techniek ‘supervet’ is. Langzaam gaat de knop om. Niet dat het nooit meer fout gaat. Maar op school zien ze ook, dat hij de goede kant op gaat. En daar helpen ze hem bij. Toevallig vindt Simon techniek ook ‘cool’. Ze bouwen samen een robot voor de lego league-wedstrijd .En één keer in de week krijgen ze ‘extra’ techniek les van een gepensioneerde werktuigbouwkunde-ingenieur, Arie heet hij. Arie herkent de liefde voor techniek in de jongens. Richard en Simon willen net als Arie worden. Hij is hun grote voorbeeld. Een rolmodel.'

'Van meester Willem leert Richard creatief te denken, voor als hij vastloopt in zijn gedachten. Of als hij gefrustreerd is en toch de goede ‘nooduitgang’ wil vinden. In plaats van een medeleerling van de trap te duwen gaat hij een rondje fietsen. Dat hebben ze zo afgesproken. Zonder bushokjes te mollen. De gemiste les haalt hij later in. Niet dat het nog nodig is, de laatste keer was al drie maanden geleden. De keuzes die hij zelf kan maken, het vertrouwen dat ze hem geven... het geeft hem vrijheid in zijn hoofd. De bal loopt leeg in plaats van vol. Hij begint er steeds meer in te geloven en plezier in te hebben.'

'Met meester Willem maakt hij een plan voor de toekomst. Maar hij moet zelf in beweging komen en actie ondernemen. Samen met Simon heeft hij een bezoek geregeld aan het oude bedrijf van Arie. Ze dromen er van om er stage te lopen. 'Arie doet vast een goed woordje voor ons,' zegt Richard tegen Simon. Met de vaardigheden en een stevige basis in zijn rugzak kan Richard het steeds makkelijker vol houden om zijn eigen pad te volgen. Voor het eerst in zijn leven voelt hij dat hij gewaardeerd wordt om wie hij is.'

Dit blog kwam tot stand na observaties van uiteenlopende klassensituaties en gesprekken met leerlingen en onderwijsprofessionals.

Michel Linthorst werkte 20 jaar met zeer veel plezier in het onderwijs. Nu traint hij kinderen, leraren, intern begeleiders, directeuren, coaches en jeugdzorg medewerkers in binnen- en buitenland via 7LifeSkills.