Over het leren volgens Maslov: 'Je kracht is je valkuil en dit is de mijne'

15 april 2013

Onbewust onbekwaam, bewust onbekwaam, bewust bekwaam,  onbewust bekwaam… En we beginnen weer van voor af aan. Of toch niet? De vier stadia van leren van Maslow cirkelen zo nu en dan door het hoofd van Angeline Smits. 'Er zijn van die momenten waarop je je falen pijnlijk ervaart, zeer bewust en zeer onbekwaam'. Tien jaar geleden - aan het begin van haar loopbaan als leerkracht was het zover. Haar wekelijkse verhaal. 'Je kracht is je valkuil, en dit is de mijne.'

Onbekommerd stapte ik die school in, een dikke tien jaar geleden. Vastbesloten en doelgericht: hier ging ik iets moois van maken. Het roer om. En met al die werk- en levenservaring moest dat lukken. Als zij-instromer stond ik op mijn eerste werkdag meteen voor, beter gezegd tussen, een groep van 23 kleuters.

Mijn onbewust onbekwame staat van zijn veranderde al na 1 ½ uur.

Zeg nooit tegen 23 jonge kinderen “ We gaan nu naar buiten”. Een open deur? Iedere leerkracht weet het, maar ik las het in geen enkel boek.
23 stuks stormden tegelijkertijd door deze open deur. Ik  moest erachteraan, zeer bewust onbekwaam.

Op diezelfde dag kwam de ambulant begeleider om een leerling te observeren. Help, ook dat nog. We raakten na schooltijd aan de praat. Voor haar opleiding als video interactietrainer was ze naarstig op zoek naar leerkrachten waarbij ze mocht filmen. Ze stonden niet in de rij. Kom maar op, dacht ik, niks te verliezen.

Een week later bewoog zij zich vrijwel onzichtbaar met haar camera door mijn  groep. ’s Avonds kon ik de opname al bekijken. “Haal er drie positieve fragmenten van drie minuten uit”. “Want” aldus Nicole “we moeten leren van de positieve ervaringen”.

Ik bleef verhit heen en weer zappen. Koortsachtig op zoek naar iets positiefs. Wat praat ik veel, met gebaren en handen en voeten.  Wat een chaos, wat een kabaal! En dan mijn stem! Als ik van de eerste schrik bekomen ben, ga ik beter kijken. Ik zie kinderen geestdriftig aan het werk. Onderzoekend, enthousiast. En ik zie mezelf , toch eigenlijk wel rustig, vragen stellen en begeleiden.

Na een week kijken we samen. Ik krijg te horen: “ Wat jou bijzonder maakt is dat je de kinderen volop de ruimte geeft zich te ontplooien. Ze voelen zich veilig. Je activeert steeds weer hun denken. Je valkuil is dat je zoveel ingaat op initiatieven van kinderen dat er chaos kan ontstaan, omdat niet alles gerealiseerd kan worden.”
Ik weet ‘t en ’t overkomt me toch nog steeds.

Als de tekening van Dirk en Jesse uiteindelijk 22 aan elkaar geplakte A3-vellen beslaat en ik een plaats in het nieuw in te richten museum op de gang beloofd heb. De gang is te kort, de kasten staan in de weg. Ik doe een poging de boel op te hangen, maar alles komt naar beneden.

Waar ligt de grens tussen het stimuleren van initiatief, creativiteit, onderzoek en chaos ?

Je kracht is je valkuil, en dit is de mijne.

Bewust bekwaam en bewust onbekwaam gaan hand in hand.

Angeline Smits schijft een serie korte verhalen over haar onderwijsleven en -praktijk. Ze is werkzaam bij de Stichting Villa Primair en betrokken bij de Villa Academie. Daarnaast staat ze twee dagen per week voor de klas.