Over de praktijk van Juf Kiet: 'En dit vinden we goed in het land van Theo Thijssens De Gelukkige Klas?'

3 december 2016

Waardoor bewieroken zoveel mensen (en recensenten) de IDFA-documentaire De kinderen van juf Kiet waarin een lerares op een Brabantse school haar leerlingen knevelt, niet hoort, haar eigen wereldbeeld opdringt en ook niet laat antwoorden op vragen die ze zelf stelt? Rob Bekker – zelf docent van vluchtelingkinderen – gruwelt bij de beelden. Dus klom hij in de pen. Om net als collega-docente Inge Spaander ('Echt niet alles is oké aan Juf Kiet') - vandaag in het Parool - een ander geluid te laten horen. 'En dit vinden we goed in het land van Theo Thijssens Gelukkige klas?'

•  NRC ('Een klas als veilige oase')


• Parool ('Engels ziet de kinderen voor vol aan')


• Volkskrant ('Een parel van een documentaire')


• Trouw ('Juf Kiet laat in het klein zien hoe het in het groot zou moeten')

In de recensies over De kinderen van juf Kiet (zie trailer) lees ik 'hoe geweldig' Nederland de docu en ook de onderwijspraktijk in het Hapert vindt. Ik kan de argumenten niet vinden. De juf gedraagt zich alsof het inderdaad kinderen van haar zijn, haar bezit dat ze kan kneden. En dat vinden we goed in het land van Theo Thijssens De Gelukkige Klas?
Moet je die gezichtjes zien, daar kijkt de juf bewust langsheen. Ze spreekt uit dat ze die ‘niet wil zien’, die moeten de kinderen opbergen. Dat noemt ze streng. Dat noemen de documakers streng. En de recensenten schrijven dat over: streng en rechtvaardig. Ik ben er klaar mee.

Dana Linssen sprak het makersduo Lataster en schrijft in NRC van 23 november over:
‘eenvoud en helderheid’ (de docu), ‘streng en rechtvaardig’ (de juf); het lijkt wel een promo voor het kabinetsbeleid, opgesteld door de keizer van de blijplicht Mark Rutte.  Linssen schrijft over het bezitterige van Haya. Ik zie waar dat vandaan komt bij het meisje: het lijkt op het bezitterige van haar juf.

De filmers zeggen: “een goede pedagoog herken je aan de kinderen”. Wat we in de docu zien is: dat de juf aan de kinderen leert om te zeggen ‘stop, hou op’. Als Leanne dat niet heeft gezegd meent Haya dat ze dus door kan gaan met het negeren van Leannes non-verbale signalen dat ze iets niet wil. Bij de kinderen van deze pedagoog vindt geen transfer van waarden plaats, er is wel een echo van de normen die de juf die hun klas ‘bestiert’ hen inprent, voorzegt en laat nadreunen.

Recensent Coen van Zwol is na een kwartier al verslaafd aan De kinderen van juf Kiet. In dat kwartier hebben we al gezien hoe de juf de antwoorden van kinderen zelf invult, hoe ze over het verdriet van Haya heen dendert, hoe ze geen vragen stelt aan de leerlingen, maar haar eigen mantra’s er bij ze instampt. Ze grijpt fysiek in in situaties die de kinderen heel goed zelf aan kunnen (een gum dat een leerling pakt, rukt ze uit haar hand). De kinderen lijken soms bang voor haar, benauwde gezichtjes. De recensie van Van Zwol draagt als kop ‘De klas als veilige oase’. Zeldzaam, zeldzaam.

De juf doet geen pogingen om zichzelf misbaar te maken, het is bij haar ‘alles over Parijs’. Ze trekt zoveel naar zich toe. Roept ineens “Ben ik heel trots op”, als het een leerling betreft die iets goed doet. Maar dat weten we niet, want de juf feedbackt niet op de taak, maar slechts op het resultaat (waar dan de persoon aan vastzit). Hoe waardevol is dat? Hoe veilig is dat? Wat kunnen de kinderen zelf als de juf een week ziek is? Kan een ander haar management-by-speech overnemen?

Gezien de vijfballenrecensies in alle kranten loopt ons land hier warm voor. Wil ons land niet luisteren naar de bron van kennis (de kinderen), maar straks uitleggen aan diezelfde kinderen hoe de wereld die straks van hen is volgens ons in elkaar steekt? ‘Het moet wel een beetje gezellig blijven’, aldus juf Kiet. En als Jorj een opa moet spelen en moet huilen omdat hij het vermoorden van zijn opa heeft gezien dan zegt de juf dat verdriet niet erg is en ze vraagt of ze een beetje zal meehuilen ….

Een meesterlijke documentaire? Misschien. Maar zeker geen voorbeeldige onderwijspraktijk?

Rob Bekker is docent aan het Ithaka ISK in Utrecht/Maarssen  – waarin onderwijs wordt gegeven aan nieuwkomers in Nederland, in de leeftijd tussen 12 en 18 jaar.