Op heterdaad betrapt? Of - zoals altijd - samen sommen makend?

18 juli 2016

Martin Dogger kijkt het werk na van zijn klas. Hij ontdekt dat een groepje leerlingen dezelfde sommen fout heeft, maar - opmerkelijk - steeds met identieke antwoorden. Martin roept de dames bij zich, gaat in gesprek en komt tot een onverwachte oplossing.

Met een lichtelijk verkauwd potlood in mijn hand, kijk ik snel de klas in.
De dames zitten bij elkaar aan tafel, zoals zo vaak. Nou ja, eigenlijk zoals altijd. Sylvia heeft haar benen onder haar billen, Ellen speelt met haar haren en Maaike heeft net een stapeltje wit papier opgehaald. Hop, daar gaat het bakje potloden plat op tafel, en er wordt begonnen aan een vrolijke tekening.

Ik doe dit sinds een tijdje: na een stevige les de kinderen ruimte geven om echt te doen wat ze zelf willen. De jongens kiezen veel voor Kapla, de meiden gaan meestal tekenen.

Mijn ogen schieten van nakijkboek naar de gekopieerde en ingevulde toetsen. Rijtjes met sommen, goede en foute antwoorden. Ik ben best tevreden. Gelukkig beginnen steeds meer leerlingen het stukje kladpapier ook te gebruiken. Ik kan zo goed zien hoe ze gerekend hebben, en dat geeft mij informatie voor goede feedback.

Maaike heeft een rijtje sommen bij opdracht drie fout, met een paar opmerkelijke antwoorden. Ik kijk nog een paar toetsen na, en kom dan bij de toets van Sylvia. Ik meen een paar opmerkelijke antwoorden te herkennen, maar ben er niet helemaal zeker van. Als bij de toets van Ellen een rijtje sommen bij opdracht drie ook fout is, met een paar opmerkelijke antwoorden, pak ik de andere toetsen er ook bij. Mijn vermoeden wordt bevestigd. De dames hebben dezelfde sommen fout, met identiek gegeven antwoorden.

Ik roep ze bij me. Maaike kijkt wat bedremmeld. 'Ik heb de toetsen nagekeken', begin ik. 'Enne, daar viel me iets op. Kijk hier maar eens na.'
Ik laat de antwoorden zien, met daarbij de uitroeptekens die ik erbij gezet heb. 'Alle antwoorden zijn hetzelfde, maar ze zijn ook allemaal fout.' Dus volgens mij hebben jullie dit samen gedaan, of niet soms?

De laatste zin vormt zich in mijn hoofd, maar ik weet hem binnen te houden. De blikken van Maaike, Sylvia en Ellen flitsen naar elkaar. Ik kan niet peilen wat ze denken, wat er in hun hoofd om gaat. Schuldgevoel? Angst? Op heterdaad betrapt? Net als ik mijn mond open doe, begint Maaike. 'Eehm, ja, dat is zo.'

'Het lijkt alsof jullie de toets samen hebben gemaakt.'

'Nee, die opgaven hier heb ik wel zelf gedaan,' reageert Maaike. Als ik vervolgens vragend concludeer, dat ze de andere opgaven dan wel samen gedaan moet hebben, slaakt ze een zucht. 'Ja, die eigenlijk wel een beetje ja.' Als ik vervolgens hen uitleg, dat de toets er voor is om mij te laten zien of ik hen nog hulp moet bieden, kijken ook Sylvia en Ellen opgelucht.

We kijken samen naar de sommen, de fouten die gemaakt zijn en wat er had moeten gebeuren. De dames nemen hun toets mee, en maken gezamenlijk de opdrachten opnieuw. Want ze werken samen aan de sommen, zoals zo vaak. Nou ja, eigenlijk zoals altijd.

Martin Dogger is leraar op OBS de Schatkamer in Zwolle.