Op een Uitdagende Scholen-tour: 'Hoe dacht ik eerst en hoe denk ik nu?'

30 mei 2017

Marianne Mooiman, student aan de Marnix Academie, ging de afgelopen maanden op een zogenaamde "Uitdagende Scholen-tour". Van tevoren schreef zij op hoe voor haar het ideale onderwijs eruit ziet, en na de tour reflecteerde ze daarop. Of er veel veranderd was door de bezoeken aan al die mooie scholen? 'Ik heb gezien dat leerlingen, wanneer ze de ruimte krijgen, zelf op zoek gaan naar datgeen wat ze interessant vinden. Ik denk dat de leerlingen door volwassenen vooral begeleid moeten worden om zichzelf en de wereld te ontdekken.'

Twintig enthousiaste deeltijdstudenten hebben bewust gekozen voor de lerarenopleiding op de Marnix Academie in Utrecht. Sommige studenten zijn over vier weken klaar met hun studie; anderen zijn pas een paar maanden bezig met hun studie. Ze willen in de toekomst graag uitdagend onderwijs bieden en bij velen leven vragen over wie ze willen zijn als leraar en wat goed onderwijs is.
Om (een begin van) antwoorden daarop te vinden hebben zij deelgenomen aan de Uitdagende Scholentour, georganiseerd door Meike Broecheler, opleidingsdocent pedagogiek/onderwijskunde, studiecoach in de deeltijdopleiding van de Marnix Academie, en Rikie van Blijswijk, werkzaam bij Stichting NIVOZ en eigenaar van de Leerschool.

Deze Tour gaf hen de mogelijkheid te onderzoeken wie die leraar/docent is, in vernieuwingsscholen als Were Di in Valkenswaard, de Fonkeling in Berghem, Agora in Roermond, de Nieuweschool in Panningen en Wittering.nl in Rosmalen. Voorafgaand schreven deelnemers hoe zij zichzelf zagen als leraar onder het kopje - Eerst dacht ik -. Na afloop van de Tour reflecteerden ze op hun eigen vragen onder het kopje - Nu denk ik - . Een aantal van deze blogs verschijnt in verschillende afleveringen op hetkind. Vandaag de eerste: 'Ik heb gezien dat leerlingen, wanneer ze de ruimte krijgen, zelf op zoek gaan naar datgeen wat ze interessant vinden. Ik denk dat de leerlingen door volwassenen vooral begeleid moeten om zichzelf en de wereld te ontdekken.'

Eerst dacht ik…
Wanneer ik vóór de Uitdagende Scholen-tour probeerde te visualiseren op wat voor school ik zou willen werken, dacht ik altijd aan een school waarin gewerkt wordt met combinatiegroepen.
Op die manier zijn leerlingen gedurende hun hele basisschoolperiode binnen een groep immers de jongste of de oudste leerlingen, waardoor kinderen van elkaar kunnen leren én ervaren dat ze al veel geleerd hebben. Ik was van mening dat het opdoen van succeservaringen voor de kinderen van groot belang is, zodat ze ervaren dat ze iets al kunnen en zich competent voelen.
Ook vond ik dat leerlingen soms moeten ervaren dat ze iets nog niet zo goed kunnen, zodat ze zichzelf willen blijven ontwikkelen.

De kring zag ik als de mooiste vorm om binnen de groep samenhang te creëren.
Binnen de kring wordt de dag opgestart, worden verhalen verteld en gedeeld, wordt gegeten, gedronken en gevierd. Leerlingen zag ik binnen kleinere groepjes instructie krijgen, zelfstandig werken en verantwoordelijkheid dragen voor hun eigen progressie. Ik vond dat de leerlingen vertrouwen dienen te hebben in hun eigen kunnen en dat dit vertrouwen twee kanten op werkt. Ik wilde dat de leerlingen mij vertrouwen, maar andersom wilde ik ook dat ik op de leerlingen kon vertrouwen. Ik wilde dat de leerlingen zich veilig bij mij voelden, maar dat ze zichzelf ook uit durfden te dagen om meer te kunnen en te durven.

Voor de kinderen binnen de groep zag ik mijzelf individuele plannen opstellen, zodat gekeken werd naar de leerbehoeften van de individuele leerling. Deze plannen wilde ik samen met de leerling opstellen, zodat de leerling zelf ook verantwoordelijkheid draagt voor zijn eigen ontwikkeling. Ik zag mezelf overleggen met leerkrachten uit andere groepen en activiteiten organiseren waar verschillende groepen bij betrokken werden. Ik vond het belangrijk dat leerlingen niet alleen de eigen leerkracht zien, maar ook met andere leerkrachten in aanraking komen.
Wanneer de leerkrachten nauw samenwerken met andere groepen, dan zien ze ook eerder welke leerlingen misschien goed met elkaar kunnen samenwerken. Leerkrachten doen op die manier nuttige informatie op over leerlingen die niet in de eigen klas zitten, zodat er betere groepjes om mee samen te werken gevormd kunnen worden. Op deze manier kunnen leerlingen ook samenwerken met leerlingen uit andere groepen en ook samenwerken met leerlingen van hun eigen niveau. Ik was van mening dat de relatie die de leerkracht met de leerlingen heeft het allerbelangrijkste is. Ik vond dat leerkrachten moesten investeren in de relatie met de kinderen en dat ze vooral niet moesten vergeten om samen plezier te maken: samen spelen en muziek maken.  Wanneer de leerkracht gelukkig is, dan zijn de leerlingen dit volgens mij ook.

Nu denk ik…
Veel van wat ik dacht voor de reis denk ik nog steeds, maar tijdens de Uitdagende Scholentour heb ik ervaren dat het nodig is om het concept "school" dat je in je hoofd hebt los te laten.
Wanneer je niet meer denkt in groepen, klaslokalen en planningen, dan opent zich ineens een wereld aan mogelijkheden.
Een wereld waarin je écht kijkt naar de behoeften van de individuen die je elke dag ziet.
Waar ik eerst het belang van de kring hoog in het vaandel had staan, heb ik nu gezien dat kinderen zich binnen de kring ook kunnen vervelen en zich juist binnen de kring onttrekken aan het proces.
Ik heb tijdens de reis ervaren dat groepsprocessen zeker van belang zijn, maar dat het erom gaat dat elke leerling zichzelf kan ontwikkelen en zichzelf leert kennen, zodat hij/zij zich overal kan handhaven. Een groep leerlingen hoeft voor mij niet langer te bestaan uit dertig kinderen in een klas, maar kan soms om tien of honderd kinderen tegelijk gaan.
Als…. elke leerling maar handvatten krijgt om zichzelf te ontwikkelen en vooral gezien en gehoord wordt.

Ik heb gezien dat leerlingen, wanneer ze de ruimte krijgen, zelf op zoek gaan naar datgeen wat ze interessant vinden.
Daarin worden ze door volwassenen begeleid om zichzelf en de wereld te ontdekken. Volgens mij is het voor de leerling aan het einde van de basisschoolperiode van belang om zichzelf te kennen, om van zichzelf te weten waar hij staat en wat hij vindt.
Leerkrachten kunnen realiseren dat leerlingen leren leuk en interessant vinden.
Kinderen zullen natuurlijk toetrekken naar dat wat ze het interessant vinden, zonder dat ze door de leerkracht in een bepaalde richting worden geduwd. De motivatie om te leren maakt dat je niet langer doorhebt hoe laat het is; je weet haast vanzelf wat er van je verwacht wordt en wat nodig is om uit te komen waar je uit wilt komen.
Volgens mij kan de leraar leren leuk maken door te zorgen dat er échte situaties ontstaan, door bijvoorbeeld het bedrijfsleven uit te nodigen in de klas of door de leerlingen opdrachten te geven die echt uitgevoerd gaan worden. Ik heb tijdens de reis gezien dat het voorleggen van een enkele vraag al zoveel leersituaties oplevert waarbinnen de leerlingen zelf op zoek moeten gaan naar de kaders en de vereisten. Door op een andere manier naar leerstof te kijken kan leren zoveel leuker worden.
Ik ben van mening dat een geïntegreerd aanbod maakt dat leerlingen op een veel speelsere en natuurlijkere manier leren.

Ik vond het al belangrijk om binnen het team goed met elkaar samen te werken en mogelijkheden te ontdekken, maar nu ben ik er helemaal van overtuigd dat dit essentieel is. Als je samen altijd probeert uit te gaan van het beste voor de leerlingen, dan creëer je een flow met elkaar die aanstekelijk werkt. Uiteindelijk maak je als leerkracht het verschil, waarbij je je gedragen wilt voelen door je team. Wanneer je als team samen kan lezen en schrijven, wanneer je samen kijkt naar de mogelijkheden in plaats van naar de onmogelijkheden en wanneer je samen de visie voorleeft dan geeft dit je school vleugels. Op die manier kan je volgens mij niet anders dan elke dag genieten van wat je aan het doen bent, samen met de leerlingen en samen met elkaar.

Marianne Mooiman is in opleiding tot leerkracht aan de Marnix Academie