Onzeker als leerkracht: ‘Wat ik wel weet, is dat ik tegenwoordig wel zeg dat ik het niet weet’

13 oktober 2015

‘Is er iemand die jonge mensen vertelt hoeveel moed je moet hebben om leerkracht te worden?’ Van het niet-weten maar dat niet durven te zeggen, naar eerlijk zeggen dat je het niet weet. De ontwikkeling die onderwijsbegeleider Jack Provily doormaakte, werd gevoed door introspectie. Hij realiseert zich hoe open en moedig je moet durven zijn als leerkracht en schreef daar een kwetsbaar stuk over.

Ik was 22 jaar, klaar met de pedagogische academie (7-jarige HAVO) en voelde me sterk.

Ik had kennis genomen van de toen populaire pedagogen, wist de leerlijnen te reproduceren en wist alles over beginsituatie, doel en planning: ik was klaargestoomd voor 'het onderwijs'.

In mijn eerste jaren werden de twijfels die je overvallen, ondervangen door de oude rotten in het vak die je het voordeel van die twijfel gunden. ‘Je moet het vak nog leren, jochie!’

Na enige tijd voelde ik me zekerder en was ik in staat om op een effectieve manier met ouders te communiceren en hen te vertellen wat er nodig was bij de ontwikkeling van hun kind.

Als IB en directeur wist ik deze vaardigheden te versterken en stond ik in mijn kracht. Uiterlijk. Van binnen vroeg ik me vaak, misschien altijd wel, af wat het antwoord op de vraag van een ouder, leerkracht of collega-directeur was. Meestal wist ik het niet....Maar je zegt niet dat je het niet weet, dat we niet zeker weten of het goed is wat we gaan doen, dat je ook maar gokt en probeert, dat we maar moeten zien hoe het afloopt.

Waarom zei ik dat niet? Misschien durfde ik me niet kwetsbaar op te stellen. Misschien was mijn mentale model dat ik het antwoord moest weten. Misschien was ik bang niet voor 'vol' aangezien te worden. Misschien dacht ik dat het zo moest. Misschien dacht ik dat mensen dat van mij verwachtten.  Ik weet het niet.....

Wat ik wel weet, is dat ik tegenwoordig wel zeg dat ik het niet weet, dat we niet weten hoe het afloopt, dat er geen zekerheid is, dat we moeten accepteren dat het leven is zoals het is, dat we als leerkrachten ook niet weten of het goed is wat we doen, dat we ook maar wat proberen, vallen en weer opstaan. Soms schrikken ouders of collega's daarvan. Okay! Het is zoals het is.....

Terwijl ik hierover reflecteer, realiseer ik me hoe vals het beeld is wat toekomstige leerkrachten krijgen voorgeschoteld. We leiden mensen op met een stuk theorie, enige praktijkervaring en reflectievaardigheden. En we sturen ze de maatschappij in: klaar voor het onderwijs!

Maar is er iemand die jonge mensen vertelt dat ze beginnen aan een vak waarvan je nooit zeker weet dat je het goed doet, dat je voortdurend twijfels hebt over wat je doet en waarin er geen zekerheid is?

Is er iemand die jonge mensen vertelt hoeveel moed je moet hebben om leerkracht te worden? Moed, omdat elk kind en elke dag anders is. Moed, omdat er geen zekerheid is. Moed, omdat je het moet doen met wat er is, zonder randvoorwaarden. Moed, omdat je moet zeggen dat jij het eigenlijk ook niet weet.

Leerkracht: je weet niet hoe moeilijk het is voordat je het bent. En dan is het vaak te laat en ben je al verkocht...

Jack Provily is werkzaam geweest als leerkracht, intern begeleider en directeur in het primair onderwijs. Sinds augustus 2012 is hij onderwijsbegeleider. Zijn website heet Zo Mooi Anders.