#onderwijs2032: 'Stelt de staatssecretaris wel de juiste vraag?'

23 november 2014

De overheid vraagt het onderwijsveld mee te denken over wat nodig is voor de leerlingen die in 2032 – achttien jaar later - van school komen. Om vervolgens met elkaar een dialoog aan te gaan die leidt tot een vernieuwd curriculum en een vernieuwing van kerndoelen en eindtermen. ‘Een mooi initiatief,’ schrijft Jack Provily die de vraag – geïnspireerd door een artikel van Rutger Bregman en zijn eigen ervaringen – niettemin anders zou willen formuleren. ‘Het is niet zozeer wat er nodig is, maar wat willen wij voor onze kinderen in 2032?'

Vele ideeën en suggesties zijn al op Onderwijs2032 losgelaten. Ik verbaas me over de reacties van mensen die zeker weten wat straks nodig is. Als ik nadenk over 1996 en wat we toen dachten over de toekomst, zijn we toch wel verrast door wat zich nu in 2014 afspeelt. Maar klaarblijkelijk zijn er dus kenners die weten wat we nodig hebben in 2032.

Rutger Bregman zette mij aan het denken. In een artikel - Stop met luisteren naar trendwatchers - stelt hij dat we ons niet moeten afvragen wat kinderen nodig hebben in 2032 maar wat wij voor onze kinderen willen in 2032. Ook dat is een lastige vraag, maar geeft wat mij betreft wel meer sturing.

Als ik onze huidige situatie beschouw, valt het me op hoe lastig we het vinden met crises om te gaan en ons gedrag daarop aan te passen. Wat dat betreft kijk ik altijd met grote verwondering naar de inwoners van Tibet. Een land dat vermorzeld wordt door China, maar veel Tibetanen blijven fier overeind. Met een glimlach...

De aanpassing(en) die dit volk op een bewonderenswaardige wijze doet, heeft te maken met de positieve manier waarop ze in het leven staan. Wat kunnen wij daarvan leren?

De Dalai Lama zegt altijd dat het hem opvalt hoe weinig mensen in het Westen van zichzelf houden. Hij bedoelt daarmee dat ‘wij’ geneigd zijn om negatief over onszelf te oordelen, dat we vinden dat we tekort schieten, dat we onzeker zijn, dat we niet goed genoeg zijn, etc. Een bekende uitspraak van de huidige Dalai Lama is daarom: ‘De grootste uitdaging is om jezelf te zijn in een wereld waarin iedereen probeert je iemand anders te laten zijn.’

Als ik dit plaats in het huidige tijdsbeeld, kan ik me daar wel in vinden. Bij velen is de opvoeding en het onderwijs verworden tot één lange verbeterslag. Van jongs af aan geven we kinderen de indruk dat ze niet goed zijn, dat er iets ontbreekt. We proberen ze voortdurend te veranderen...

In mijn training Mindfulness merk ik telkens op hoe oordelend en verwijtend deelnemers zijn over zichzelf. We zijn zo hard voor onszelf. Tijdens de training ontstaan er momenten van zachtheid en krijgen mensen inzicht. Daarna neemt men vaak beslissingen die de kwaliteit van het leven verbeteren. Het gebeurt meer dan eens dat mensen uitroepen waarom ze dit niet eerder geleerd en gedaan hebben.

Daarom heb ik met een aantal scholen Mindfulness in het onderwijs uitgeprobeerd. In een relatief eenvoudig programma leerden kinderen onder andere hun aandacht te richten en vast te houden. De ervaring is inmiddels dat we zien dat kinderen tevreden kunnen zijn met zichzelf, beter hun eigen gedrag en gemoedstoestand reguleren en beter kunnen omgaan met externe prikkels.

Zowel bij volwassenen als bij kinderen zie ik door Mindfulness een glimlach ontstaan. Ze hebben geleerd dat wat er ook in de fysieke wereld gebeurt, jijzelf kunt bepalen wat er in je hoofd gebeurt.

Als ik dus nadenk over wat ik wil voor onze kinderen in 2032 zou ik graag zien dat kinderen dan meer mededogen en compassie voor zichzelf hebben. Tevreden kunnen zijn met wat er is, tevreden kunnen zijn met jezelf, om dan pas iets voor anderen te kunnen betekenen.

Jack Provily is werkzaam geweest als leerkracht, intern begeleider en directeur in het Primair Onderwijs. Sinds augustus 2012 is hij onderwijsbegeleider. Dit is zijn website Zo Mooi Anders.