Onderwijs in foto's: op zoek naar het menselijke aspect in scholen

11 mei 2016

'Elke docent is leerling geweest. Zij hebben een grote verantwoordelijkheid. Enthousiasme, uitstraling en lichaamstaal, blik en vermogen om te luisteren, de omgang met collega's, de lerarenkamer, het schoolplein. Ze moeten omgaan met vermoeidheid, bureaucratie, betrokkenheid en gesprekken met ouders.' Anderhalf jaar werkte Carel van Hees in opdracht van het Rijksmuseum aan Document Nederland, een visuele impressie van de stand van het Nederlandse onderwijs. Een bezoek aan de expositie in Amsterdam - nog tot en met 12 juni 2016 - geeft een compleet beeld van wat deze geëngageerde fotograaf heeft willen laten zien. Inspirerende teksten van onder meer burgemeester Aboutaleb van Rotterdam, hoogleraar Gert Biesta, publiciste Margalith Kleywegt en een reeks bevlogen docenten dragen bij aan een antwoord op de waartoe-vraag van het onderwijs.  ‘Je schooltijd is een imposante periode van je leven. Je opvoeding vindt er plaats, je puberteit, je eerste flirts, je eerste liefde. Je leert er luisteren naar verhalen en je leert ze zelf vertellen.’

Van Hees besloot om zich bij de opdracht van het Rijksmuseum te beperken tot Rotterdam, een probleemgebied met een oplossingsgerichte mentaliteit.  'Filosoof en onderwijsman Henk Oosterling sterkte me in het idee dat ik dicht bij huis moest blijven,' zegt de 60-jarige fotograaf. ‘Deze stad is een laboratorium voor heel Nederland, 176 culturen wonen hier samen. De ene keer heb je het gevoel dat het een nieuwe wereld is, vol hoop en belofte. De volgende dag waan je je in de derde wereld. Het is een stad van uitersten, een emancipatiemachine vol energie, openheid, diversiteit en jeugd.’

Jonge mensen op de rand van volwassenheid, vol van verwachting, bravoure en levenslust. Hij fotografeerde verschillende leeftijdsgroepen, de relatie tussen leraar en leerling en het proces van energie, frustratie en euforie.  Van het Scheepvaartcollege waar leerlingen in een simulator een olietanker leren besturen, via de snijzaal van het Erasmus Medisch Centrum en de examenfeesten van het Libanon Lyceum naar de openbare basisschool Bloemhof in deelgemeente Feijenoord. Carel van Hees: 'Onderwijs is ontwikkeling en groei. Het overbrengen van kennis en begrip, maar ook het aanleren van vaardigheden. Een vrij abstract gebeuren om te visualiseren. Het zit in de taal en in het hoofd van de leraar en de leerling. Dat proces heb ik geprobeerd te vertalen naar beeld. Ik ben in het onderwerp gaan zitten als een flaneur en een jager; kijken, toeslaan en stelen.'

Het respect voor de leraar is bij Van Hees nog groter geworden. 'Elke docent is leerling geweest. Zij hebben een grote verantwoordelijkheid. Enthousiasme, uitstraling en lichaamstaal, blik en vermogen om te luisteren, de omgang met collega's, de lerarenkamer, het schoolplein. Ze moeten omgaan met vermoeidheid, bureaucratie, betrokkenheid en gesprekken met ouders.'

In dit artikel in VRIJ Nederland ( van Mischa Cohen) leest u over Van Hees, zijn inspiratiebronnen en achter deze link vindt u een groot aantal foto's.

Document Nederland is van 24 maart t/m 12 juni 2016 te zien in het Rijksmuseum.

Met dank aan VRIJ Nederland: