Ode aan mijn leerlingen: 'Gelukkig, ook mijn woorden worden gewogen'

18 september 2013

Inge Spaander werkt op een 'Big Picture school' in Maassluis en is daar nu voor het vierde jaar coach van een HAVO-klas. 'Een prachtige school waar iedereen meer van zou moeten weten', zegt ze. Natuurlijk, ook zij windt zich als hoofddocente op, over het onderwijssysteem, over overheidsbemoeienissen en hervormingsplannen. 'Maar daar in dat Maassluisse lokaaltje op twee hoog, maakt het allemaal niets uit. Onderwijs maak je samen, dat is de enige juiste leus. En mijn leerlingen zitten daar samen onderwijs te maken.' In dit blog brengt Inge een ode aan haar groep. 'Mijn lessen blijven hangen en raken verweven met hun denken. En gelukkig, ook mijn woorden worden gewogen. Een geruststellende gedachte.'

Ik lees de projectvoorstellen van mijn klas. Vijftien jaar zijn ze. Kleine grote mensen. Maar zoveel groter dan ik toen was. Ze onderzoeken het leven, rücksichtslos en onbezonnen, maar ook gestructureerd en doelgericht. Ze doen onderzoek naar de hel, naar magie, ADHD, Apple, de agrarische sector, de overheidsgelden die naar defensie gaan; en ze schuwen daarbij geen kritische blik. Amerika wordt niet zomaar geaccepteerd als wereldleider en vlees is niet alleen maar lekker. Als ze aangesproken worden op niet onderzochte aannames, graaien gretige vingers al naar hun laptop. Ze organiseren feesten, bedenken hun eigen handelingsplan, lezen boeken over 'spreken' en ergens slingert Dante door een tas.

In hun doelen stellen zichzelf en de wereld ter discussie. Ze durven hun kwaliteiten te benoemen en komen uit voor hun wensen. Ze zijn vrij van relativering totdat het moet om de wereld te behappen. Grote wensen zijn hun leidraad. Ze vragen hulp waar nodig, maar blijven zelf verantwoordelijk. Ze laten zich aanspreken zonder dat het hun ego deukt en spreken een ander aan, juist ook als het vrienden zijn.

Juichend ontvingen ze hun boeken, het huiswerk voor de komende week was vrijdag al af. Ze willen leren, ze leren. Ze doen, ze leren. Ze denken, ze leren. Ze praten, ze leren. Mijn lokaal ademt hun onbevangen kijk op de toekomst, alles is mogelijk. Ze hebben mij alleen nog maar nodig als aanduwer, criticaster en bron van wijsheid waar google het opgeeft. Teleurstelling is er enkel als ook ik het niet meer weet.

Nieuwe docenten worden even uitgedaagd. Niet voor de leuk (al is het dat wel). Als ze tegen hen niet op kunnen, wat hebben ze daar dan aan? Duidelijkheid, structuur en professionaliteit, dat is wat ze eisen. Oh ja, en humor. En je moet wel jezelf zijn. En interesse tonen. En ja, goed ABN, jullie hebben een voorbeeldfunctie.

Ze houden agenda's bij en whatsappen hun vragen rond. De jongen die doordeweeks geen bier meer drinkt, werkt samen met het meisje dat 's middags met haar barbies speelt. De afwas wordt met frisse tegenzin gedaan, de tafels in moordend tempo gedekt. Kunnen we voortaan niet een lopend buffet houden, dat scheelt tijd en wij zijn toch al sociaal met elkaar? Kunt u sla bestellen? Mozzarella? (Gek word ik van de energydrank, dat wel, ze verstoppen het voor me, gelukkig)

Ze voelen zich groot, ze zijn de oudsten in de school en natuurlijk ook het meest wijs. Eigenlijk moet er wel een van deze klas in de leerlingenraad, maar hebben ze daar wel tijd voor? Wat levert het op? Is het geen schijninspraak? Net als tijdens de Bataafse republiek?

Mijn lessen blijven hangen en raken verweven met hun denken. Soms hoor ik mezelf door de mond van een leerling, en dan schrik ik even. Zoveel wijsheid heb ik nu ook weer niet te bieden. Maar ik maak me zorgen om niets: Jij hebt altijd van die rare meningen, maar soms kloppen ze wel. Een beetje. Gelukkig, ook mijn woorden worden gewogen. Geruststellende gedachte.

Er is een hoop mis met ons onderwijs. En waar het heen moet lijkt iedereen te weten, maar niemand weet hetzelfde. We huilen naar Finland, waar docenten autonomer zijn en toetsen verboden. We kijken terug naar de MULO, waar leerlingen nog echt wat wisten. We willen individuen en mondige burgers, maar wel met een voldoende voor Engels, Nederlands en Wiskunde. En de rekentoets. En de taaltoets. Beroepsgericht, maar ook wetenschappelijk. Eigen inbreng, maar geen eigenheimers. En de tafels, waarom kennen ze de tafels niet meer?

Ik wind me dag en nacht op. En als mij gevraagd wordt het onderwijs te hervormen zal het plan zich sneller uitrollen dan de grondwet van Thorbecke in de negentiende eeuw. Maar daar in dat Maassluisse lokaaltje op twee hoog, maakt het allemaal niets uit. Onderwijs maak je samen, dat is de enige juiste leus. En mijn leerlingen zitten daar samen onderwijs te maken.

En ik laat ze maar, zij weten hoe het moet

Inge Spaander is docente aan het Kastanje College, een van de scholen die het Big Picture-concept al in 2009 heeft geadopteerd. Meer over op de website van de school en in een kort filmpje van Leraar24 uit 2009.

Kastanje College
Kastanjedal 2
3142 AP Maassluis

http://www.lentiz.nl/kastanjecollege/

Wil je weten hoe een schooldag voor een leerling op onze school eruitziet? Lees dan verder