Morgenavond docu Citostress op tv: 'Is dit nu de manier waarop we jonge kinderen voorbereiden... ?'

19 april 2015

'De Cito-toets telt zwaar mee… Dat is eigenlijk het belangrijkste in je hele leven! Deze veelzeggende uitspraak van de 12-jarige Farah is volgens Pascal Cuijpers kenmerkend voor de strekking van de documentaire ‘Citostress’, die morgenavond (maandag 20 april) wordt uitgezonden op NPO2 (NCRV-KRO). Documentairemaakster Ingeborg Jansen legt in ruim anderhalf uur de onderliggende druk en dynamiek die rondom de toetsing en selectie van jonge kinderen is ontstaan, pijnlijk bloot. De vraag  ‘Hoe voorkom ik dat mijn kind maatschappelijk de boot mist?’ is niet voor niets de subtitel van de documentaire, die eerder grote groepen onderwijsbetrokkenen (leraren, ouders, schoolleiders) stof tot nadenken heeft gegeven. Ook Pascal Cuijpers - docent in Echt - heeft er zo zijn gedachten bij.

Tijdens het schooljaar 2013/2014 werden van twee verschillende Rotterdamse basisscholen de groepen 8 gevolgd, op weg naar het maken van de Cito-toets. Het gefilmde schooljaar was het laatste jaar waarin de Centrale Eindtoets in februari werd afgenomen op alle Nederlandse basisscholen. Dit had als gevolg dat de score van deze toets zwaar meetelde tijdens de aanmelding voor de middelbare school. Het heilige doel was dat getal, tussen de 500 en de 550, waar men op had ingezet om de latere maatschappij aan te kunnen.

De documentaire staat garant voor een bijna constant voelbare spanning bij leerlingen, ouders en docenten. Vanaf de eerste schooldagen van het nieuwe jaar, worden de kinderen gewezen op het belang van de Cito-toets. Door het knip- en plakwerk van de documentaire, worden zogenaamde bemoedigende opmerkingen als: “dit zou iedereen inmiddels moeten weten” en “het wordt hoe dan ook druk” geregeld naar de hoofden van de Einsteins in spé gegooid. Het geeft je als kijker een beklemmend gevoel van plaatsvervangende schaamte. Is dít nu de manier hoe we jonge kinderen voorbereiden op hun, zogenaamde, belangrijkste life-event tot dan toe?

Ondertussen wordt er ook nu door de leerlingen van groep 8 keihard gewerkt door extra te oefenen op online Cito-toetsen en maken ze gretig gebruik van commerciële Cito-trainers, die de kinderen voorbereiden op Het Grote Gebeuren. Tijdens research schrok ik van het feit, dat er, vaak op dezelfde sites waar de Cito-oefentoetsen staan, tevens psychische hulpinstanties hun waar aanprijzen in de vorm van begeleiding bij stress en symptomen van burn-out aan kinderen van groep acht! Het lijkt er daarnaast inmiddels op dat elke betrokkene met belangen rondom de Cito-toets met de rug tegen de muur staat: ouders (aanzien), leerling (toekomstperspectief), leerkracht (verantwoording resultaten) en de basisschool (inspectie). Voor iedereen een onnodige druk, naar mijn idee.

Vanaf dit schooljaar zal voor het eerst de Cito-toets - en enkele andere eindtoetsen – worden gemaakt in april (21, 22, 23 april). Dit zou voor iedere betrokkene een verlichting kúnnen zijn, omdat de basisscholen reeds vóór 1 maart hun schooladvies hebben moeten doorgeven. Het belang van de eindtoets zal hierdoor (veel) minder zijn dan voorheen. Ondertussen zullen de bordjes met daarop ‘Sssssst… Groep 8  maakt Cito-toets!' op de deuren van de lokalen zijn geplakt. Of dit de leerlingen zal gaan helpen bij het maken van de Cito-toets, blijft nog even afwachten. Net zoals het antwoord op de vraag of het een idee is om de Centrale Eindtoets mogelijk af te schaffen in de toekomst.

De leerlingen van de gefilmde scholen in Rotterdam hadden er vorig jaar al hun gedachten over. Nadat ze de Cito-toets gemaakt hadden, schreven ze vastberaden op bord: ‘R.I.P. CITO!’ Misschien moeten we ze gelijk geven.

Pascal Cuijpers is docent beeldende vorming op het Connect College in Echt. Hij publiceert o.a. in dagbladen, tijdschriften en onderwijsmagazines en schreef deze column op verzoek van NCRV Dokument.


--> De documentaire Citostress wordt morgenavond (maandag 20 april  om 20.25 uur) uitgezonden op NPO2, vlak voor aanvang van de Centrale Eindtoetsen op de Nederlandse basisscholen.

Eerdere blogs na het zien van  Citostress van leraren, schoolleiders

'We zijn echt de weg kwijt in onderwijs'

'Een grafiek is niet hetzelfde als een kind'

Over tafeltjesvonden en praten mét het kind: 'En, wat zei de juf?'

--

Alles over documentaire Citostress achter deze link

Citostress werd dit voorjaar al eerder vertoond, op aanvraag, onder meer in Driebergen (bij NIVOZ), in de Balie (Amsterdam), Rotterdam (Lantaren Venster), Den Bosch (Verkade-fabriek) en Maastricht (Lumiére).