Mijn leerlingen als zwaartekrachtsgolven

8 maart 2016

Leerkracht natuurkunde Margriet van der Laan heeft zichzelf in de loop der jaren allerlei leervragen gesteld. Vragen waarop ze uiteindelijk ook het antwoord vond, maar waarvan ze de impact op haar leven vooraf nooit had kunnen vermoeden. In haar klas nu heeft ze als missie de pubers te kunnen begrijpen en iets aan hun ontwikkeling bij te kunnen dragen. De leervraag die voor haar nu dan ook actueel is, is 'Ik wil leren echt contact te maken met mijn leerlingen'. Margriet staat in de leermodus.

'Ik wil leren hulp vragen' was de eerste leervraag ooit die ik mijzelf bewust heb gesteld. Dit was drie jaar geleden toen ik mijn eerste sessie had met een loopbaancoach, omdat ik meer regie wilde over mijn eigen leven. Voordat ik bij haar naar binnen stapte, had ik nooit gedacht dat ik nu als docent natuurkunde aan het werk zou zijn en me vol overgave in onderwijsland gestort zou hebben. Nog minder wist ik hoe groot de impact van leervragen zou kunnen zijn.

'Ik wil leren complimenten ontvangen', 'Ik wil leren vertrouwen op mijn eerste ingeving' en 'Ik wil leren omgaan met conflicten' zijn leervragen die de revue hebben gepasseerd. Ik ben geen docent 'leervragen' en weet niet precies hoe het werkt, ik weet alleen dat het werkt: op het moment dat ik een leervraag bewust aan mijzelf stel en er een einddatum aan koppel gaat de wereld om mij heen me helpen dat te leren wat ik wil leren.

Ik heb sterrenkunde gestudeerd en toen ik begon was mijn doel om iets te kunnen begrijpen van hoe wij als mens de sterren en het heelal bestuderen. Ik was nieuwsgierig. Nu ik voor de klas sta heb ik als missie iets te kunnen begrijpen van de pubers in mijn klas, maar naast mijn nieuwsgierigheid is het mijn doel om iets aan hun ontwikkeling te kunnen bijdragen. Mijn leervraag van dit moment is 'Ik wil leren echt contact te maken met mijn leerlingen'.

Tijdens mijn lessen zie ik mijn leerlingen, ik zeg ze gedag en zij zeggen mij gedag. Soms zie ik ze hard ploeteren voor een toets, wat vaker praten ze als ik zou willen dat ze stil aan het werk zijn. Soms hebben ze uitgelaten veel energie, vaak zijn ze ook harstikke moe. Ik vraag of ze hulp nodig hebben, ik geef ze opdrachten, ik stel ze vragen. Er is voortdurend interactie tijdens een schooldag, maar heb ik contact met mijn leerlingen?

Ik meen dat echt contact hebben een basis is voor een goede relatie en zonder een goede relatie is het moeilijk om kinderen in de leermodus te krijgen. Soms voelt het alsof mijn leerlingen als zwaartekrachtsgolven zijn waarvan ik weet dat ze bestaan, maar ze nog niet kan waarnemen. Ik probeer dus verschillende waarneemtechnieken uit: persoonlijke feedback op toetsen, vragen naar hun hobby's, iets over mezelf vertellen in de hoop dat zij dat ook doen of een spelletje. Maar wat werkt?

De wereld, mijn school in dit geval, gaf me afgelopen week een cadeautje en duwtje in de goede richting: een cursus didactisch coachen. Interactie is in deze cursus grofweg opgedeeld in aanwijzingen geven, vragen stellen en feedback geven. Het begint met vragen stellen en daarna kun je feedback geven op antwoorden, tenminste als je de goede vragen stelt. Ik speel zelf voor leerling en voor coach, luister naar fragmenten en zie mezelf terug op video. Ik word me bewust dat ik in een klas met dertig leerlingen geneigd ben snel retorische en gesloten vragen te stellen. Feedback geven is dan lastig, en echt contact maken dan ook.

Deze week ga ik proberen mijn lessen zo in te richten dat ik meer open vragen kan stellen en zo meer betekenisvolle feedback kan geven. Ik sta in ieder geval in de leermodus, geniet van alle interactie momenten in de klas en ben nieuwsgierig naar wat mijn leervraag mij nog meer gaat brengen. Ik hoop op veel euforische momenten, zoals de sterrenkundigen kort geleden beleefden: na jaren zoeken konden zij ineens de zwaartekrachtsgolven waarnemen.


Deze column verscheen eerder op Eerst De Klas.

Margriet van der Laan is trainee Eerst De Klas en werkt vier dagen op het Hyperion Lyceum in Amsterdam als science- en natuurkundedocent en mentor van een tweede klas.