'Met hart en ziel betrokken, maar betrokkenheid op de ander (het kind) is minder vanzelfsprekend'

14 augustus 2014

'Met hart en ziel betrokken bij het onderwijs! Maar toch...' Hester IJsseling bezocht de NIVOZ-onderwijsavond op 10 januari 2014 in Driebergen. Toen gaf professor Dolf van den Berg een lezing met die titel. Hij legde een verband tussen de persoonlijkheid van de leraar en de pedagogische opdracht die hij heeft. Daarin staat zijn emancipatie centraal. Hester IJsseling zat in het publiek en voelde zich als leraar aangesproken. 'Alles begint met zelfkennis. Pas als je weet wie je bent en wat je drijft, kun je op anderen betrokken raken.' Haar verslag.

We zijn allemaal met hart en ziel betrokken bij het onderwijs, dat spreekt voor zich. Maar kun je zeggen wat je nastreeft met je onderwijs, weet je wat je belangrijk vindt, wat de waarden zijn die je handelen richting geven? Weet je waarom je doet wat je doet, en waarom juist zo en niet anders? Dát spreekt niet vanzelf. Pas als je jezelf die vragen stelt, kun je beginnen er een antwoord op te formuleren. Pas als je je ervan bewust bent wat je nastreeft, kun je er gericht aan werken.

Het gevoel dat jij met jouw handelen dichterbij brengt wat je voor ogen staat - enkel die subjectieve beleving van doelmatigheid - dat maakt je ook feitelijk effectiever. Zelfonderzoek stuwt de objectieve opbrengsten, de harde data, omhoog (en niet, als ik mag aanvullen, het gegoochel met cijfertjes en datamuren).

Dat is kort gezegd de stelling die Dolf van den Berg verdedigde in zijn betoog. Alles begint met zelfkennis. Pas als je weet wie je bent en wat je drijft, pas als, in de woorden van Van den Berg, je "ik-betrokkenheid" helder is, kun je op de ander betrokken raken en je op een effectieve en zinvolle manier op de ander richten.

De ander, dat wil zeggen: ten eerste de kinderen, en anderzijds het systeem, vertegenwoordigd door de overheid, de inspectie, het bestuur, de directie, de bouwcoördinator...

Pas als je 'ik-betrokkenheid' helder is, kun je je op een goede manier richten op wat de kinderen nodig hebben in jouw klas. Pas dan kun je je echt openstellen en luisteren naar wat zij je te zeggen en te vragen hebben. En pas dan kun je aan de inspectie en consorten uitleggen waarom je er eventueel voor kiest af te wijken van de richtlijnen die zij stellen.

Lees meer

Hester IJsseling was destijds leerkracht op de Kleine Reus in Amsterdam. Inmiddels is ze lector bij de ThomasMore Hogeschool.