Meester Jeroen: 'Ik merk direct betrokkenheid bij leerlingen als lessen anders worden aangeboden’

18 december 2014

Op het symposium ‘De Stem van de Leerling’ tilde Jeroen Smits een sluier op van zijn onderwijspraktijk, als leraar van groep 8 in Oeffelt. Hij betrekt zijn leerlingen op Het Telraam bij de wereld en zijn eigen leven en daagt ze uit via creatieve experimenten. Het doel? ‘Plezier in leren terugbrengen door voortdurend uit te gaan van de leefwereld van het kind’. Een interview.

Waarom geef je les en juist op deze manier?

‘Ik geef vanaf 1999 les in het basisonderwijs. We werken in het onderwijs met methodes om op deze wijze keurig aan de kerndoelen te voldoen. Als ik ze volg, dan doe ik het tenminste goed... Op deze wijze is er voor de leerlingen weinig plezier aan te beleven, voor de leerkracht evenmin. Veiligheid, plezier en gedrevenheid zijn voor mezelf voorwaarden om les te kunnen geven. Dat geldt volgens mij ook voor de kinderen. Ik merk direct betrokkenheid bij leerlingen als lessen anders worden aangeboden.’

Waar vinden jouw collega’s een paar inspirerende voorbeelden?

Tal van voorbeelden van lessen zijn te vinden op mijn blog www.meesterjeroensmits.blogspot.nl

Wat zie je aan jouw leerlingen?

‘Dat een andere wijze lesgeven werkt. Ik zie bij alle leerlingen een hoge mate van betrokkenheid en gedrevenheid. Ze gaan nu met meer plezier naar school dan voorheen. Dat is ook hetgeen je van menig ouder terughoort. “Wat heb je met onze dochter gedaan? Ze is nog nooit met zoveel plezier naar school gegaan als nu. Ze staat ’s morgens vrolijk op.” Wij werken op school aan een community, waardoor je van de klas een echte groep maakt. We leren elkaar nog beter kennen door allerlei community-builders, check-ins, check-outs en samenwerkvormen. Kinderen leren elkaars sterke en mindere punten kennen en kunnen zo met elkaar rekening houden. Ze maken nu gebruik van elkaars talenten. Ze leren niet alleen van de leerkracht, maar ook van elkaar. Het zogenaamde peer-to-peer learning.

Als je een les in een game verandert, zie je de ogen open gaan. Ze doen er alles aan om te winnen. Na afloop van zo’n les heb ik ook wel eens gevraagd wie de les nu beter gemaakt heeft dan bij de traditionele afname. Bijna de hele klas geeft dit vervolgens aan. De kinderen die het lastig vinden om onder die druk te presteren, mogen de les ‘gewoon' maken.

Het leren stopt ook niet na 14.00 uur (Op Basisschool het Telraam wordt het 5-gelijke-dagen-model gehanteerd). De kinderen vragen regelmatig of ze ook thuis mogen werken aan opdrachten. Deze intrinsieke motivatie is toch fantastisch. Dan weet je dat je goed zit en er gewoon mee door kunt, of zelfs moet gaan.’

Wat zegt jouw pedagogische intuïtie?

Mijn gevoel zegt dat je vooral moet doen wat je hart je ingeeft. “Volg je hart, dan klopt het altijd”, is een bekende spreuk. Kijk naar de kinderen. Probeer te zien wat je teweegbrengt bij ze. Kijk hoe kinderen binnenkomen en wat hun gevoel daarbij is. Alle kinderen geven ’s morgens aan wat hun gevoel is door hun naamkaartje bij de juiste smiley te hangen. Ik kan zo navraag doen wat er aan de hand is, maar andere kinderen zien het ook van elkaar. Zo houden we rekening met elkaar.

Wij werken op school veel aan vaardigheden. Wij zijn niet voor niets één van de critical skills-scholen in Nederland. Voor mij komt het leren van vaardigheden, vóór het aanleren van kennis. Je moet eerst leren hoe je aan die kennis kunt komen. Wat doe ik als het niet direct lukt? Hoe kan ik samen met een ander hier aan werken? Hoe kan ik het gevonden resultaat presenteren?

Kinderen zijn van oudsher gewend dat de leerkracht zegt wat zij moeten doen… Laten we dat vanaf nu eens gaan kantelen. Wat wil jij graag leren? Hoe wil jij graag leren en hoe kan ik daarbij helpen? Deze verandering van houding krijg je niet van de een op de andere dag voor elkaar bij een leerling. Het vraagt een grote mate van zelfsturing en zelfverantwoordelijkheid. Ik ben wel van mening dat ieder kind wil leren. Ieder op zijn eigen manier en niveau.

Wat is jouw doel in het onderwijs?

Ik ben de laatste jaren op zoek. Dat merk ik wel. Als leerkracht moet je veel kunnen en weten. Je kunt niet uitblinken op alle vlakken op het gebied van onderwijs. Ik ben bezig met o.a. critical skills, kernconcepten, 21st century skills, klassenmanagement, klassenklimaat, groepsplannen, verbinden, #smiho en vooral… doen wat werkt.

‘Het kind centraal stellen en de juiste lesstof op de juiste manier aanbieden.’ Ik weet nu steeds meer over de mogelijkheden van het lesgeven. Ik merk ook dat het werkt. Het motiveert de kinderen en natuurlijk krijg ik er ook een blij gevoel van. Het is een kruisbestuiving. Ik kan lachend naar school gaan als ik al weet welke lessen we vandaag gaan doen. Die glimlach zien de kinderen ook. We besmetten elkaar.

Jeroen Smits is leraar op Het Telraam in Oeffelt en blogt op zijn eigen site.