Levenslessen in de klas van Ronald: 'Wat ik doe, daarvoor ben ik zelf verantwoordelijk'

29 mei 2015

Ronald Heidanus liet zich inspireren door de Levenslessen van meester Kanamori en haalde het leven  in zijn klas als docent op een vmbo-school (cluster 4) in Tilburg. In zijn blog doet hij verslag van het bezoek van Ronald Herregraven aan zijn klas in 2012. Ronald heeft kanker en heeft niet lang mee te leven. De leerlingen zijn onder de indruk en stellen de vragen die ze moeten stellen. 'Bent u gelukkig?'

Het begon allemaal met één van mijn leerlingen die elke vrijdag ‘enthousiast’ vertelde over het programma Over Mijn Lijk van BNN. Het programma maakte een grote indruk op hem en zijn verhalen over het programma ook op anderen. Hierdoor ontstonden bijzondere gesprekken met veel vragen over ‘kanker’. Een aantal weken geleden klikte ik op Facebook wat door naar de pagina van Ronald Herregraven en kwam ik uit op zijn blog.

De manier van schrijven over zijn ziekte en zijn humor maakte het prettig en tevens indrukwekkend om te lezen. Onder één van zijn teksten schreef hij dat hij ook gastcolleges gaf. Ik moest direct aan mijn leerlingen en hun vragen denken en de stap was snel gezet!

Na wat berichten over en weer werd er een afspraak gemaakt. De leerlingen vonden het geweldig dat zij bezoek zouden krijgen van ‘iemand van tv’. Ook het aantal vragen groeide in sneltreinvaart door het besef dat iemand met kanker, niet lang meer te leven, bij ons op bezoek zou komen. Naast de wat technische vragen over kanker ontstonden ineens ook vragen over wanneer hij zou komen te overlijden en of hij niet in de klas dood zou kunnen gaan!? Ik besloot een compilatie te maken van alle fragmenten uit het programma en deze in de klas samen met de leerlingen te bekijken. Zo zouden zij een eerste ‘kennismaking’ met Ronald hebben en zien hoe hij in het leven staat! Ook hebben de leerlingen stukken uit zijn blog gelezen.

Woensdag 24 oktober was het dan zover. De leerlingen waren zenuwachtig en dat was op hun gezichten duidelijk af te lezen. De dag ervoor kreeg ik al vragen van leerlingen en eerlijk, ook ik vond het best spannend! Je weet niet hoe de dag zou kunnen lopen, hoe leerlingen omgaan met hun emoties en wat de impact zal zijn... Het was wel zeker dat de leerlingen deze dag een bijzondere kans zouden krijgen om al hun vragen te stellen. De bereidheid van Ronald maakt dat onderwijs een extra dimensie zou krijgen; leerlingen verder brengen in hun beeld op en over de wereld. Geboorte, leven en dood zijn daarin belangrijke en niet te missen onderdelen. Ze maken deel uit van ieders leven. Het kan helpen bij de belangrijke vraag: “Wie ben ik en hoe verhoud ik me tot mijn omgeving?”

Zien en verbinding aangaan, is meer dan alleen ervaring opdoen, zou achteraf blijken.

Na de pauze vulde het lokaal zich in een rap tempo met alle tweedejaars. De spanning was voelbaar en het was een mooi moment om te ervaren en te voelen hoe de leerlingen en Ronald samen (non)verbaal op zoek gingen naar afstemming. Na een korte aankondiging volgde een introductie door Ronald zelf over wie hij is en wat hij precies heeft; darmkanker met uitzaaiingen naar de lever en longen en bezig aan zijn laatste chemotherapie. Vervolgens gaf hij het woord aan de leerlingen, stelde zich volgend op en baande zich, op een meesterlijk rustige, duidelijke en soms humoristische wijze, een weg door het vragenvuur.

Met 'bent u gelukkig?' werd afgetrapt. Het antwoord was duidelijk: “Ja!” Hij vervolgde met te vertellen dat hij natuurlijk op momenten verdrietig is, maar dat, hoe gek het voor de leerlingen misschien zou kunnen klinken, de ziekte hem juist ook hele mooie momenten gebracht heeft en nog steeds brengt. Deze vraag brak direct een barrière en een ander sprak zijn overdenking uit: “Ik vind het apart dat je weet dat je dood gaat!”

Hierop antwoordde Ronald dat we allemaal zeker weten dat we dood gaan, maar dat niemand weet wanneer en dat daar het verschil zit. En ook weer niet! Ja, hij komt te overlijden en dat het geen vijf jaar meer gaat duren is bijna zeker, echter kan het ook zo zijn dat hij onderweg naar huis een ongeluk krijgt...

Op de vraag: “Sta je positief in het leven?” antwoordde hij net zo duidelijk als de eerste vraag: “Ja!” Hij vertelde over zijn school, zijn harde werken, zijn drive om iets van zijn toekomst te willen maken en over zijn jonge gezin. Tegelijkertijd refereerde hij ook aan wat hij in Over Mijn Lijk vertelde: “Ik ben nu met ‘pensioen’, heb in mijn leven hard gewerkt, ben ongeneeslijk ziek geworden en geniet nu 24/7 van mijn vrouw en mijn dochtertje.”

“Kijkt u ook anders tegen het leven aan?” was daarna de vraag. “De prioriteiten liggen anders en ik doe niet meer moeilijk over kleine dingen.” Vervolgens werd hem de vraag gesteld of hij met de wetenschap van nu, terug in de tijd, andere keuzes gemaakt zou hebben? Na heel even in stilte te hebben nagedacht gaf hij aan: “Waarschijnlijk niet!”

“Heb je alles gedaan wat je hebt willen doen?” vroeg een leerling daarop. “Eigenlijk wel.” en Ronald recapituleerde met een twinkeling in zijn ogen zijn leven en zag er zichtbaar voldaan uit.

Naast het leven en de dood kwamen er ook vragen over na de dood. “Ga je je dochter niet missen?” Ronald vertelde dat er zeker momenten zijn waarop hij erg verdrietig wordt van de gedachten dat hij zijn dochter niet ziet opgroeien. En vooral de gedachte dat zijn dochter geen vader meer zal hebben, doet hem pijn. Om het verdriet om te buigen schrijft Ronald brieven aan zijn dochter voor de levensjaren die zij gaat passeren. Hierdoor blijft hij nog een rol spelen in haar leven.

“Bent u gelovig?” Een mooie vraag, waarop Ronald antwoordde: “Ik geloof heel erg in mezelf. Ik ben overtuigd van wat ik doe en weet dat ik daar zelf ook verantwoordelijk voor ben.”

Deze uitspraak is nog dagen in verschillende vormen in de klas teruggekomen. Het heeft de leerlingen duidelijk aan het nadenken gezet. Het besef dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor wie ze zijn en wat ze doen leek hen een stukje ‘volwassenheid’ mee te geven. De leerlingen waren tijdens gesprekken in de dagen erna meer bereid om echt naar elkaar te luisteren en proberen elkaar te begrijpen!!

Er volgde in de resterende tijd van dik een uur nog letterlijke, prangende en bijna filosofische (levens)vragen die op momenten het gewicht van het onderwerp relativeerde. Het verschil in gevoel en beleving tussen leerlingen onderling was duidelijk zichtbaar.

Lees verder op het blog van Ronald Heidanus

Ronald Herregraven is  op 27 maart 2013 overleden