Leren is proces waarmee je anderen in jezelf opneemt, zegt Guus Kuijer

20 februari 2015

Guus Kuijer ontving in 2012 de Astrid Lindgrenprijs, wereldwijd de grootste bekroning voor kinder- en jeugdliteratuur. In een artikel in d Belgische krant De Standaard spreekt Kuijer zich in zijn dankwoord uit over 'wat leren is'. ''De laatste dertig jaar lees ik opvallend vaak dat ‘jezelf zijn'  het hoogste is wat de mens zichzelf en de samenleving te bieden heeft. De vraag is echter of ‘jezelf' genoeg bent om voor een ander van betekenis te zijn. Ik heb het sterke vermoeden dat ´ikzelf´ een te mager aanbod ben. Ik doe dan ook mijn best om zoveel mogelijk anderen in me op te nemen. Het proces waarmee je anderen in jezelf opneemt heet ‘leren'.



Toen ik een jaar of zestien was, besloten mijn vrienden en ik dat wij kunstenaars waren. Ik weet niet waarom. Misschien dachten we dat je als kunstenaar je haar mocht laten groeien zonder dat je door je ouders naar de kapper werd gestuurd. Omdat we geen idee hadden wat kunstenaars precies deden, gingen we op zoek …..

Het was in de bioscoop dat we onze eerste belangrijke ontdekking deden. We zagen een aantal films van Ingmar Bergman. Natuurlijk begrepen we maar half wat we zagen, maar misschien was het raadselachtige van die films nu juist wat ons zo fascineerde. We discussieerden ons in ieder geval suf. Toch opende de deur zich pas op een kier toen één van mijn vrienden zei: ‘Deze films geven geen antwoorden, ze stellen vragen.’ …..

Dat was wat je noemt een eye-opener. Ik kwam uit een streng christelijk gezin en ik was dus opgevoed met antwoorden. De Bijbel verklaarde alles wat een mens weten moest. Kunst werd in mijn milieu alleen gewaardeerd wanneer de Bijbelse waarheden erdoor werden bevestigd. Door de films van Bergman ontdekte ik een soort tegenwereld, een wereld die vragen stelde zonder de antwoorden te weten. Heel anders dan de wereld van de catechismus, die weliswaar vragen stelde, maar dan ook prompt het antwoord gaf.

Een tweede belangrijke ontdekking volgde niet lang daarna. Ik had de indruk dat Bergmans films voortkwamen uit een sterke behoefte aan zelfonderzoek. Zelfonderzoek is in feite niets anders dan het bestuderen van de mensen om je heen. De kunstenaar beschrijft zichzelf door anderen te beschrijven. Misschien is het ‘zelf' een uitvinding van psychologen en hebben kunstenaars altijd geweten dat je geen zelf ‘hebt', zoals je een hebbedingetje hebt, maar dat je het opbouwt door om je heen te kijken en daardoor uit te vinden wie je wilt zijn.

Zie deze link voor het complete artikel dat verscheen op de Belgische site van Standaard waarop Wilma van Esch hetkind tipte.