'Leren door drama maakt gebruik van twee bronnen: feiten en ervaringen'
26 december 2016
'Leerprocessen verlopen niet alleen logisch. Emoties, passie en eerdere ervaring spelen daarbij een grote rol.' Drama-docent Margriet van Galen is zich hiervan, door verdieping in vakliteratuur, steeds meer bewust. Haar pleidooi én enkele tips voor het stimuleren van gevoeligheden voor onbewuste indrukken. Haar blog.
Een tijdje geleden las ik het boek 'Spelen vanuit verbeelding - Handboek voor drama-onderwijs op de basisschool' van Lidwine Janssens. Een boek met veel kennis en drama-oefeningen. Wat in mijn hoofd bleef hangen, was haar stelling dat speelsheid begint met de drie I’s: Inspiratie, Intuïtie & Impuls. Als we er oog voor hebben dat ‘spelen’ en ‘leren’ in elkaars verlengde liggen, is het de moeite waard om te onderzoeken hoe dat zit.Graag ga ik hierbij in op Intuïtie, omschreven als: je weet iets wel, maar je kunt het niet verklaren. Dat klinkt nogal magisch, maar Malcolm Gladwell laat in zijn boek ‘Intuïtie’ zien dat dat wel meevalt . Volgens hem is intuïtie een plotselinge inschatting van situaties, die voortkomt uit ervaring en onbewuste observatie. Die worden dan tezamen omgezet in een ‘niet pluis-’ of juist ‘zo zit het-gevoel'. Vaak kan iemand die inschatting niet motiveren of pas later met argumenten omkleden.
Gladwell haalt veel voorbeelden aan van experts die dingen wisten, zonder dat ze dat meteen konden verklaren. Vanuit hun jarenlange ervaring hadden ze onbewuste kennis opgedaan. Ze bleken situaties te ‘scannen’ op een aantal belangrijke kenmerken, zonder dat ze deze kenmerken helemaal onder woorden konden brengen. Als je het antwoord op een vraag zoekt, kan dat op twee manieren: je vindt het antwoord door logisch te redeneren of je weet het antwoord ineens, als in een flits. In het laatste geval maak je gebruik van je intuïtie.
Cultuureducatie versterkt die gevoeligheid voor waarnemingen en beleving en kan daarom bijdragen aan het ontwikkelen van de intuïtie. Met Gladwell en Lidwine Janssens ben ik het eens dat we de gevoeligheid voor onbewuste indrukken echter nog meer kunnen ontwikkelen. Janssens zegt: 'Naarmate je meer open staat voor impressies, kun je innerlijk beter waarnemen wat je ziet, hoort en voelt. Als je tekent, zie je meer; als je musiceert, hoor je meer; als je danst, ervaar je meer. En als je speelt, besef je beter wat iemand tussen de regels door of in haar handelen en bewegen zegt.
Al in 1987 schrijft Helane S. Rosenberg in haar boek Creative drama and Imagination: 'Leren door drama maakt gebruik van twee bronnen: feiten en ervaringen. Kennis vanuit ervaring richt zich op beelden die uniek zijn van ieder persoon. Het schakelt veelzijdige zintuiglijke informatie in, levende beelden en gevoelens die hiervan het resultaat zijn.' Ook ik geloof dat als we meer gebruikmaken van deze veelzijdige zintuiglijke informatie, we meer genuanceerd kunnen denken en eigen inzichten ontwikkelen.
Ter bevestiging hiervan graag enkele tips om de gevoeligheid voor onbewuste indrukken te stimuleren. Oefen vooral de zintuiglijke waarnemingen: zien, horen, voelen, tasten, de geur, reuk en smaak en maak daarbij bewust van alles dat wordt waargenomen. Doe oefeningen waarin kinderen zich dingen moeten voorstellen. Hoeveel kun je je voorstellen? Hoe sterk kun je dat doen en kun je een beeld in je gedachten veranderen? Het zal jezelf als onderwijsprofessional/ opvoeder maar ook de leerlingen verrijken vanuit Inspiratie, Intuïtie & Impuls.
- Laat kinderen vertellen over wat ze zien, wat ze op de tast voelen of horen.
- Doe KIM-spelen, waarbij je kinderen eerst geluiden laat horen en voorwerpen laat zien en vervolgens vraagt welke ze onthielden.
- Associeer op voorwerpen, beelden, foto’s. Wie weet er nog een voorwerp dat .....?
- Werk met geleide fantasie, vertelpantomimes, het vertellen van eigen ervaringen.
Margriet van Galen is drama-docent en trainer/ conceptontwikkelaar vanuit haar bedrijf KunstKit. Ze was adviseur cultuureducatie voor het basisonderwijs bij EDU-ART, advies in kunst en cultuur, in Gelderland. Voor meer informatie zie: www.kunstkit.nl
Reacties