'Leren alleen volstaat niet langer, de nood is hoog'

15 november 2015

Barricaden zijn de nieuwe schoolbanken. Een werkelijke transitie kan pas plaatsvinden als iemand zichzelf tot inzet maakt, stelt Guido van de Wiel. 'Leren alleen volstaat niet langer. Wie zich de impact van wat hij ziet en leert realiseert, gaat steeds vaker ook een standpunt innemen.' Zijn blog, met het oog op de wereld en de waarden waar we voor  staan: 'De toekomstige tijd van leren is rebel-leren.'

Wie tot werkelijk leren komt in de wereld van vandaag, wordt ofwel een veinzer ofwel een verzetsstrijder. Leren leidt ofwel tot hypocrisie en huichelarij, ofwel tot rebellie en revolutie. Leren alleen volstaat niet langer. Wie zich de impact van wat hij ziet en leert realiseert, gaat steeds vaker ook een standpunt innemen. De nood is hoog.  

Steeds meer wetenschappers komen in hun onderzoeken naar klimaat, naar menselijke onderdrukking, naar zorgsystemen, naar dierenwelzijn of naar de bestaande arm-rijk-verdeling tot conclusies, die zij niet alleen willen publiceren, maar waar zij ook de straat voor op willen gaan.

Naomi Klein laat in haar artikel ‘How Science is telling us all to revolt’ zien dat het een nieuwe taak is van wetenschappers om te rebelleren. Het gaat niet meer om kennis delen, laat staan om parlementair perspectieven uitwisselen (‘Interesting … Interesting …’) maar om het innemen van een standpunt.

Wie de 70 minuten lange YouTube film van Gary Yourofsky ziet over dierenwelzijn, gaat na het zien ervan vanzelf minder vlees eten, of wordt spontaan vegetarier of veganist. Ons bewustzijn over klimaat, over dierenwelzijn, over milieueffecten, over perverterende effecten van systemen neemt hand over hand toe. Het systeem blijft in veel gevallen echter gewoon bestaan. Wie leert, wordt dan ofwel hypocriet als hij niets doet met deze kennis, of iemand komt tot de conclusie om een revolutie te willen ontketenen. Eens in de zoveel tijd leidt zo’n initiatief van onderop, zo laat ook hoogleraar Jan Rotmans zien, tot een revolutie. Tot een transitie.

Naomi Klein vertelt hoe Brad Werner, een wetenschapper op het gebied van complexe systemen, nog slechts één dynamiek als hoopvol ziet. Dat is de dynamiek waarin een kleine groep mensen zich een set eigenschappen aanmeet die niet langer passen aan de gevestigde orde. Werner heeft het dan over weerstand, over directe actie, over protesten, blokkades en sabotage.

Barricaden zijn de nieuwe schoolbanken. Ik hoorde laatst iemand zeggen op een training dat ‘ver-anderen’ lijkt te gaan over ‘ver’ (als in ‘ver weg’) en over ‘anderen’. Dit veranderen maakt plaats voor het tegendeel van ‘ver’ en ‘anderen’, namelijk ‘dichtbij’ en ‘jezelf blijven.’ Een werkelijke transitie kan pas plaatsvinden als iemand zichzelf tot inzet maakt.

Als uitnodiging om innovaties uit te lokken en bureaucratie te saboteren, stelt Kim Spinder in haar TEDxtalk (TEDxNijmegen): be a pirate! Vraag geen toestemming vooraf, maar hooguit vergeving na afloop. Jason Box, glacioloog en een wereldwijd gerenommeerde expert ten aanzien van smeltend ijs bij Groenland laat zich arresteren bij het Witte Huis als demonstrant. Ook de eerdergenoemde Gary Yourofsky is maar liefst 13 keer gearresteerd en heeft 77 dagen in een zogenaamde maximum security prison doorgebracht in Canada, omdat hij bij het najagen van zijn idealen diverse wetten overtrad.

Dan de Filippijnse delegatieleider Yeb Saño. Saño houdt op 11 november 2013 op de klimaattop in Warschau een indrukwekkende speech, waarin hij oproept tot een concreet noodplan om de opwarming van de aarde te stoppen. Hij bepleit:

If not us, then who? 
If not now, then when?
If not here in Warsaw, where?

Saño kondigt aan dat hij – totdat er urgentiemaatregelen genomen zijn – in hongerstaking gaat. Over inzet van iemands eigen persoon gesproken, om maar tot een transitie te komen. Saño legt uit hoe de tyfoon Haiyan een rechtstreeks gevolg is van de wereldwijde klimaatverandering en concludeert: ‘Wat mijn land momenteel moet doorstaan, is pure waanzin. De klimaatcrisis is pure waanzin. Maar we kunnen dit oplossen. We kunnen de waanzin stoppen. Hier en nu in Warschau.’

Waar ligt onze eigen cirkel van invloed? Waar ligt onze eigen cirkel van betrokkenheid? Hoe kunnen we die twee cirkels zo ver mogelijk over elkaar heen leggen? Wie gaat er bijvoorbeeld voor staan om in de wereld van training en advies de besturingsfilosofieën van banken, onderwijs of ambtelijke organisaties te hekelen en te kapittelen? Wie gaat de perverterende effecten van heilige systemen in organisaties aan de kaak stellen en bureaucratische bolwerken persoonlijk slopen?

Lees verder

Drs. Guido van de Wiel  is coach, trendwatcher en organisatieadviseur en schrijft als ghostwriter ‘Managementboeken op maat’  www.duurzaamnieuworganiseren.nl

Bronnen:

Naomi Klein: http://www.newstatesman.com/2013/10/science-says-revolt 
Gary Yourofski:  http://www.youtube.com/watch?v=pmAYUf3aemg 
Yeb Saño: http://tcktcktck.org/2013/11/cop19-philippines-speech-moves-plenary-tears/58705