Leeromgeving en creativiteit: door 'less is more-principe' gaan kinderen snel focussen

24 maart 2013

Annet Weterings en Sabine Plamper brengen passages uit het boek 'Begrijpen met je handen' - Over hoe kinderen ontdekken, onderzoeken, proberen, creëren en leren'. Uit de eerste artikelen werd duidelijk dat kinderen genoeg beelden in zich hebben. Daar hebben ze volwassenen niet voor nodig! Met uitdagende materialen kunnen ze wel vooruit, bleek in de tweede aflevering. In deze derde bijdrage gaan de schrijvers in op de omgeving waarin kinderen creatief aan het werk kunnen. 'Door het less is more-principe gaan kinderen snel focussen, komt hun fijne motoriek vanzelf aan bod en ontstaat er geen chaos door te veel spullen.'

Naast terughoudendheid van leerkrachten en uitdagende materialen is een derde element minstens zo belangrijk: de omgeving. Hoe zorg je voor een inspirerende sfeer? Een gevoel van uitdaging en vertrouwen, prikkelend materiaal en een sfeervolle omgeving zijn bepalend voor een positieve insteek van (creatieve) activiteiten.

Sfeer creëer je door aandacht voor kleine details. Esthetische voorwerpen die een zorgvuldig uitgekozen plek krijgen, trekken de aandacht. Een schelpengordijn aan het raam zorgt er bijvoorbeeld voor dat kinderen de ruimte als vertrouwd en mooi ervaren. Ze worden blij van het kijken ernaar. Een mooie, rustige en aantrekkelijke ruimte zorgt voor een open en ontspannen sfeer, wat weer de basis is van je kunnen én durven uiten.

Goed voorbereiden en nadenken over inrichting

Een sfeervolle, goed voorbereide omgeving zorgt ervoor dat kinderen in de stemming raken, de omgeving rustig in zich op kunnen nemen en meteen kunnen beginnen.

De manier waarop je verlichting en kleur aanbrengt en spullen ophangt of neerzet, wekt sfeer en verwondering op. Het is het startpunt van de verbeelding die aan het werk gaat. Bepalend voor de sfeer is lichtval (hoe komt materiaal het beste tot zijn recht), kleur (hoe rustig of levendig wil je het hebben?), sfeervolle voorwerpen en spannende spullen (focus op een kleine hoeveelheid mooie voorwerpen in bakjes of schaaltjes, of hang ze op), en een opgeruimde, overzichtelijke ruimte, waar kinderen makkelijk zelf bij de materialen kunnen.

Kleine bakjes

Materiaal in kleine bakjes of glaasjes neemt niet veel plaats in, terwijl kinderen zo toch een diversiteit aan materialen aangeboden krijgen. Ook het opruimen valt dan heel erg mee. Door het less is more-principe gaan kinderen snel focussen, komt hun fijne motoriek vanzelf aan bod en ontstaat er geen chaos door te veel spullen. Overigens hoort regelmatig opruimen ook bij het creëren van een uitnodigende sfeer. Niet het leukste onderdeel misschien, maar wel noodzakelijk.

Een ruimte die rust, orde en overzicht uitstraalt, is uitnodigender dan een ruimte met veel spullen die kriskras door elkaar staan. Met één keer goed investeren in een aantal goede opbergdozen kom je al een heel eind.

Inspirerende ruimtes

Het is goed als er een speciale plek is waar kinderen creatief bezig mogen zijn, waar ze zich kunnen concentreren. In één grote ruimte waar allerlei activiteiten plaatsvinden worden ze vaak afgeleid door elkaar. Een aparte, liefst af te sluiten creatieve ruimte in een kelder, op een bovenverdieping, op een zolder, of een klein kamertje benadert het ideaal.

De ideale werkplek voor creatieve activiteiten bestaat niet. Beperkingen zijn er altijd. Buiten werken in een tuin of aan het strand lijkt niet voor de hand liggend, maar kan heel verrassend werken. Bovendien is troep maken buiten meestal geen probleem.

Creatief werken met jonge kinderen in kleine groepjes is prima te doen, en als ze ouder zijn ook in wat grotere groepen. Een keuken op een school geeft goede mogelijkheden: kinderen kunnen er knoeien, en materialen als macaroni,zout, rijst, bloem en water liggen er zó voor het grijpen...

Als kinderen ‘mooi tekenen’ vinden we dat prachtig. Maar de eerste jaren ‘krassen ze alleen maar’. Veel volwassenen begrijpen niet wat kinderen aan het doen zijn als ze krassen, smeren of eindeloze lijnen trekken. Of waarom oudere kinderen vaak moeilijk te

Lees verder artikel in het tijdschrift Kinderopvang

Fragmenten uit: ‘Begrijpen met je handen. Een andere kijk op kind en creativiteit’. van Annet Weterings en Sabine Plamper (fotografie). Achter de link is het boek te bestellen.