Leerlingwijsheid: 'Alles wat je aandacht geeft, groeit. Het is even trainen, maar het werkt'

2 mei 2015

Kim van Haeften keek vorige week naar de uitzending van Zembla over thuiszitters. Ze hoort kinderombudsman Marc Dullaert zeggen dat naar school gaan school gaan niet alleen leren is, maar ook om het samenzijn gaat. Kim komt het ook tegen in haar groep, het binnen- en buitensluiten. In het klein maar met grote gevolgen. Haar verhaal: 'Geef lieve aandacht aan elkaar, dan krijg je lieve aandacht terug. Ik heb het jullie al zien doen dus ik weet dat jullie dat kunnen.'

'Vandaag spelen we Taakspel!', zeg ik. Ik zie direct boze gezichten van een drietal dames. Zij zien het niet zien zitten om met hun groepsgenoot het spel aan te gaan. 

Taakspel is een speelse manier om groepen te versterken in gewenst gedrag en te oefenen en trainen in samenwerken. In onze school spelen we het spel in elke groep.

De reden dat het samenwerken voor de boze meiden niet zonder slag of stoot gaat heeft meerdere redenen.

Sophie, Jelke en Marian zijn bezorgd dat er kaarten weggehaald worden vanwege het gedrag van Jan, hun groepsgenoot. Geen kaarten overhouden betekent geen beloning en het is daarom hun gezamenlijke wens dat Jan uit het groepje gaat. Punt uit! Armen over elkaar en opgelost. Ze kijken mij aan en lijken de actie te verwachten die ze hardop en fel uitgesproken hebben. Jan weigert.

De kinderen hebben bij taakspel een aantal gekleurde kaarten op hun tafel. Positief gedrag wordt beloond en gedrag wat niet past bij de regels die op het bord hangen, zorgen ervoor dat de leerkracht een kaart weghaalt. Op het digibord hangen de kaarten met plaatjes, die zichtbaar maken waar we deze keer op letten. Elke groep verdient punten en na een volle kaart is er een beloning. De maandbeloning komt eraan, na deze laatste keer spelen. De kinderen hebben zelf hun beloning gekozen. We doen een yell, zetten de time-timer aan en gaan aan de slag met een of meerdere schooltaken.

Jans reactie op die van zijn groepsgenoten laat niet op zich wachten. Voeten tegen een tafel trappend, trappende voeten terug. Een sneer, een snauw. Boze gezichten. Duwen tegen het laatje van de tafel van Marian. 'Kunnen we zo starten?', vraag ik. 'Nee!' Hoor ik de drie meiden in koor roepen.

'Wat hebben jullie nodig?' vraag ik. 'Dat hij stil is', zegt Sophie. 'Hoe ga je dat regelen?', vraag ik?

Mijn wens is dat we samen leren leven, in groepen, want je leeft je hele leven in groepen.

'Wat nu?' vraag ik aan het groepje. 'Nou, als ik sssst doe dan doet hij dat niet, dus dan weet ik het ook niet', zegt Sophie. Dan kijk ik naar de andere dames en die vallen Sophie bij. Jan zit er boos bij. Hij tekent en doet alsof het hem niet raakt.

'Jan, wat is jouw wens hierin?' vraag ik hem. 'Nou ze moeten gewoon niet zo streng sssst zeggen'. De meiden roepen nu hard door elkaar en halen er van alles bij. Ze geven terecht aan dat ze dat al vaak hebben gedaan, maar dat het niet werkt. Dikke zuchten en hangende schouders zijn bij alle vier zichtbaar. Ze weten het echt niet meer.

Nu moet ik toegeven dat het mij de afgelopen paar dagen ook niet elke keer is gelukt om Jan zacht en rustig bij de sturen. Jan heeft het zwaar. Hij leert elke dag weer iets, maar hij roept hard en is onrustig, heeft heel veel aandacht nodig en hij kan daar nog niet op wachten. Hij krijgt veel hulp maar accepteert het niet altijd en vraagt het ook niet zo handig.

Het vraagt veel geduld en liefde en vertrouwen.

Ik zit naast het groepje en merk dat Jan hier niet tegenop kan, niet alleen. 'Tja meiden, jullie kijken wel heel boos nu. Jan, hoe doe jij dat dan tegen drie boze dames? Best lastig', vervolg ik hardop denkend. 'Dan kun je niet meer dan je verweren. Dat doe je dan soms door iets harder en iets meer te laten zien van jezelf, want je wilt niet onder doen voor de anderen. En meiden, dan moeten jullie dat weer zien te regelen en dat gaat niet meer. En dan heb je last van de regels van het spel die dan niet passen. Lastig hoor. Ik snap wel hoe dat gaat. Gelukkig kunnen jullie het samen wel. Geef lieve aandacht aan elkaar, dan krijg je lieve aandacht terug. Ik heb het jullie al zien doen dus ik weet dat jullie dat kunnen. Jan zegt altijd tegen mij: 'Alles wat je aandacht geeft groeit. Dat heb ik van hem geleerd en het staat ook op een briefje op mijn bureau. Het is even trainen maar het werkt.'

Ze kijken me aan, een beetje verrast.

We starten het spel met onze yell en ik geef het groepje van Sophie een vette knipoog. De meiden werken zelf aan hun taak en kijken niet meer boos naar hun tafel. Ze zitten rechtop en kijken naar hun werk en naar elkaar. Zonder frons. Jan werkt ook. Hij doet heel hard zijn best. Hij zoekt contact en murmelt, maakt geluid, vraagt zacht iets. Hij test. De meiden kijken elkaar aan en een van de meiden zoekt oogcontact met Jan en maakt een soort vriendelijk sussend geluid. Jan glimlacht en de dame glimlacht terug. Het werkt. Ze gaan nog rechter op zitten en af en toe gniffelen ze zelfs samen. Afgestemd, verbonden en in een flow.

Het is het enige groepje dat alle kaarten heeft behouden.

Kim van Haeften is lerares op basisschool De Torenuil in IJsselstein.