Leerling voor één dag: 'Ik voelde me als docent, in de rol van leerling, kwetsbaar.’

7 april 2017

Als Inge van de Goor op een nieuwe school begint als leerkracht, gaat ze op haar eerste werkdag een dag meelopen als ‘leerling’ met een mavo2-klas. Ze probeert haar dagelijkse routine los te laten en mee te lopen met een klas die al helemaal op elkaar ingespeeld is. 'Als de jongen naast me vraagt of ik niet beter thuis kan gaan gamen, fluister ik terug dat ik me vandaag in een 'real life roleplaying game' bevind.'

Boterhammen gesmeerd, tas gepakt en uitgezwaaid door man en kinderen. Op de fiets naar school, zoals ik dat al bijna vijftien jaar een aantal keren in week doe. Dezelfde route. Nu een ander gevoel. Volgende week 38, maar ik voel me 13. Ik ben onderweg naar mijn eerste schooldag op mijn ‘nieuwe’ school. Een juf met een missie: rolwisseling, samen met mavo2C een dag mee. Mijn doel en actieonderzoek: ervaren hoe een dag op deze school verloopt. Als leerling!

Met lichte spanning loop ik de school binnen; zo dadelijk ga ik kennis maken met mijn klasgenoten. De personeelsgarderobe loop ik voorbij. Mijn jas prop ik in mijn tas. Wat nu? Normaal zou ik een bakkie koffie drinken om daarna naar mijn lokaal te gaan en mezelf voorbereiden op het ontvangst van mijn leerlingen. Een soort van ritueel. Dat voelt voor mij het meest veilig.

Het rooster voor vandaag ken ik al uit mijn hoofd. Ik begeef me naar het muzieklokaal waar we het eerste uur verwacht worden. Er staat al een klein groepje leerlingen. Ze begroeten mij en ik groet hen terug. Als ik bij ze ga staan vertel ik ze dat ik deze dag deel uit zal maken van hun klas en vraag of dat oké is.

Verbaasde blikken.
Een vertwijfelde ‘Goed hoor!’ wordt gevolgd door een stilte. Geen vragen verder.

Gelijk aan het tijdstip dat de les aanvangt, komt de docent aangelopen en opent het klaslokaal. De groep waarin in sta, aangevuld met meerdere klasgenoten, trechtert zich door de deur naar binnen, op weg naar de eigen plek. Als laatste en wat afwachtend loop ook ik het lokaal binnen. Er is achter in het lokaal een tafeltje vrij.

‘Vind je het oké als ik hier kom zitten?’, vraag ik aan de jongen naast me. Hij kijkt me met een enigszins verwarde blik aan. Maar is meteen gastvrij. Na een bevestigend antwoord neem ik plaats. De klas is onrustig. Er wordt door elkaar heen gepraat . De docent begint aan verschillende opdrachten. Er wordt aangekondigd dat er nog een film afgekeken moet worden. De beamer gaat aan, maar de computer weigert. Dan gaat de bel. Iedereen staat op en vertrekt.

‘Frans’, herinner ik me. Ik weet alleen niet meer in welk lokaal. Ik zie twee jongens uit ‘mijn klas’ lopen en loop achter ze aan. Zij weten vast wel waar we moeten zijn.
We komen uit bij de aula van de school en zij nemen plaats op een bankje bij het raam.
‘Hé, we hebben nu toch frans?!’, vraag ik ze verbaasd.
‘Daar mogen wij niet meer aan mee doen’, zegt één van de twee.
Oké, dan maar zelf op zoek.

Na drie lessen samen te zijn geweest met de klas, voel ik me steeds meer opgenomen door de groep. Leerlingen nodigen me uit om naast hen te komen zitten. Ik voel me welkom. In de pauze schuif ik aan bij een groepje meiden. Samen eten we onze broodtrommels leeg, we kletsen over meisjesdingen en als de snoepzak rondgaat geeft het meisje naast me, alsof het de normaalste zaak van de wereld is, me de zak zonder aankijken aan.

De pauze is voorbij. Ik geniet na van het moment samen, als ik naast een jongen achter in het lokaal ga zitten. De docent is begonnen met de les. Een huiswerkcontrole-checkrondje wordt gedaan. Hoofdstuk 8 was de opdracht. Naast me zie ik een grijns. De jongen kijkt me aan en duikt daarna snel in zijn boek. Ik volg zijn ogen en zie dat hoofdstuk 7 open ligt. Met spanning wacht ik af. De docent loopt langs onze tafeltjes en knikt: ‘Oké’.

Opeens fluistert de jongen naast me: ‘Waarom gaat u eigenlijk de hele dag met ons mee? U kunt toch veel beter thuis gaan gamen?’ Met een zelfde glimlach zoals hij mij net gaf fluister ik terug dat ik me vandaag in een 'real life roleplaying game' bevind. En dat ik wil herbeleven hoe het is om weer leerling te zijn.

Het laatste uur gym. Ik doe mijn gymschoenen aan en loop het veld op. Achter me hoor ik: ‘Doet u ook mee met de gym?’ Natuurlijk! Ik mag er dan misschien wel wat ouder  uitzien dan de leerlingen uit ‘mijn klas’ en de rest van de week hun leerkracht zijn, maar een dag leerling betekent een dag leerling en alle vakken volgen!

Softbal. Ik word ingedeeld bij een groepje van zes leerlingen. We zijn zeer gemotiveerd en het teamgevoel is sterk. De pitcher slaat. De bal komt mijn kant op. ‘Inge! Vangen!’ Ik word gecoacht en voel me één met de groep. Ik geniet. En ondanks dat we verliezen voel ik mee in het plezier dat bij ieder van ons zichtbaar is. Met een highfive bedank ik mijn team voor een fijne strijd!

Dan is het moment daar om afscheid te nemen van deze schooldag en van ‘mijn klas’. Ik roep de leerlingen bij elkaar en voel me meteen weer in mijn rol als docent kruipen. De gymdocent die naast me staat is weer mijn collega. Ik bedank de leerlingen voor hun gastvrijheid deze dag.

Nog een laatste vraag: ‘Wat heb je vandaag geleerd?’
Stilte...
Tot iemand zegt: ‘Eigenlijk niets… Nou ja, misschien de stelling van Pythagoras’.

Wanneer ik naar huis fiets, voel ik me trots. Het was een fantastische dag met fijne klasgenoten. Trots op het lef de stap naar de leerlingen te zetten. En trots op hen. Ons eigenlijk! Dat ze mij zo open en eerlijk hebben ontvangen. Het voelde vertrouwd. Tegelijkertijd, met het herbeleven van de dag, voel ik me vollopen met vragen. Misschien wel mijn belangrijkste: wat werd er van mij verwacht vandaag? Van mij als leerling? Ik zag mijn docenten geven; ik voelde me consument. Ik wachtte af en kon zelfs een ander hoofdstuk laten zien. Ik nam aan en verwerkte de opdrachten. Ik vroeg me geen moment af wat het nut van de lesstof was. Of wat ík zou willen leren.

Ik voelde me als docent, in de rol van leerling, kwetsbaar. Kwetsbaar om mezelf te kunnen zijn en mezelf open te stellen in hun groep. Maar ik werd opgenomen. Ze stelden vragen en namen mij in vertrouwen. Ik mocht met ze meevoelen.

Voor de groep voelt het minder kwetsbaar. Tegelijkertijd vraag ik me af of ik het wel goed doe. Is het mijn taak als professional om regie te nemen over het leerproces? Te voldoen aan het beleid van school en de eisen van het examen? Of leer ik mijn leerlingen om regie te nemen over hun eigen leerproces?

Een mooi spel binnen een spanningsveld dat 'school' heet. Let's play!

Inge van de Goor is beeldend kunstenaar en docente CKV op het Mill-Hillcollege in Goirle. Ze volgde afgelopen schooljaar het traject Pedagogische tact.

---

Stichting NIVOZ sterkt leraren en schoolleiders in de uitvoering van hun pedagogische opdracht. Het biedt al vanaf 2008 ontwikkeltrajecten aan, onder de naam Pedagogische tact en leiderschap. Deelnemers ontdekken dat ‘tactvol handelen’ daarin meer is dan het verbeteren van de relatie of het hebben van een pedagogisch kompas.

Maand mei, doe mee aan een proeverij
In de maand mei kun je kennismaken met stichting NIVOZ, in het bijzonder met onze docenten en onze werkwijze. Op onze eigen locatie in Driebergen – op landgoed De Horst, gebouw Vossesteyn – zetten we de deur open voor een aantal proeverijen, zowel op avonden als op een zaterdagochtend. Leraren, schoolleiders en bestuurders (in zowel PO, VO als mbo/hbo), dan wel andere onderwijsbetrokkenen of leerlingbegeleiders zijn van harte welkom op vier data.

Voor data en info, zie deze link. Deelname is gratis, maar alleen na inschrijving.