'Laat het nu uitgerekend Remi zijn die, als enige van de klas, het excursiegeld niet heeft betaald'

20 januari 2016

'Mevrouw, ik weet niet waarom, maar het lijkt alsof ik een probleem heb, alsof ik arm ben, en dat wil ik niet. Ik betaal het liever zelf.' De school waar Marianne de Vink werkt, gaat op schoolreis naar de Efteling, maar de vader van Remi heeft het jaarlijkse excursiegeld niet betaald. De klas wil hem helpen, maar dat wringt bij Remi... Een verhaal over een dappere jongen.

In 2012 ben ik op onze Afdeling Anderstaligen mentor van een zeer levendige klas met veertien stuiterballen, op weg naar de 1e klas van het VMBO. Hun roots hebben ze een tijdje geleden achter moeten laten in Afghanistan, Irak, Somalië, Polen, Rwanda,  Ivoorkust, Slowakije, Egypte of Turkije. Veel kinderen hebben traumatische (vlucht)ervaringen achter de rug. Ze hebben te maken gehad met extreem geweld en komen veelal uit- al dan niet door de oorlog- gebroken gezinnen.

Yari uit Rwanda zit uitgeprocedeerd zijn uitzetting af te wachten in het GLO. Zijn moeder zit de hele dag te huilen, dus hij zorgt voor het gezin. Tussendoor komt hij ook nog even uit Katwijk op de fiets naar school, omdat hij – op straffe van boete- toch Nederlands moet blijven leren. De Poolse leerlingen komen weliswaar niet uit een oorlog, maar zijn evengoed losgerukt uit eigen grond. Ze hebben vaak enorme heimwee naar familie en vrienden en komen bij ons op school voor het eerst in aanraking met mensen uit andere culturen. Een klas vol verhalen….

Remi komt uit Afghanistan. Hij heeft met zijn vader duizend wegen bewandeld om uiteindelijk Nederland te bereiken. Toen hij in mijn klas kwam had hij al iets van onze taal geleerd in een AZC. Niet veel, maar genoeg om duidelijk te kunnen maken dat hij ontzettend bang was om fouten te maken. Hij kon zich eenvoudigweg niet voorstellen dat hij iets wel goed begrepen had.

Beetje bij beetje is het gelukt om hem meer zelfvertrouwen te helpen krijgen. Ik zag hem groeien. Gewoon door hem de tijd te gunnen die hij nodig had. “We gaan nog eens samen lezen. Wat staat hier? Wat bedoelen ze daarmee, denk je?” “Bedoelen ze dat….?” “Precies!” “Ooooh, dan begrijp ik het toch!” Hij rechtte steeds meer zijn rug en begon zichtbaar lol te krijgen in het schoolse leren. Z’n aha-erlebnissen steevast delend met de hele klas: “Ik heb iets geleerd! Ik snap het!”

Laat het nu uitgerekend Remi zijn die, als enige van de klas, op de lijst staat van leerlingen die niet mee kunnen met de schoolexcursie naar de Efteling, omdat hun ouders het excursiegeld -35 euro- niet hebben betaald. Ze zullen die dag een aangepast programma op school krijgen. De betreffende  ouders hebben een brief ontvangen en wij mentoren zijn daarvan op de hoogte gesteld. Ik krijg een nare smaak in m’n mond.

Remi de volgende ochtend direct na de bel tijdens het kringgesprek: ”Mevrouw, ik heb een brief thuis gekregen, dat ik niet mee mag naar de Efteling, omdat mijn vader het geld niet kan betalen”. Hij geeft er zijn interpretatie maar gelijk bij. Z’n klasgenoten reageren geschrokken: “Wat is dat voor lijst? Kunt u zeggen wie er nog meer op staan? Hoe kan dat nou?”

Ik realiseer me terdege dat het nu helemaal van mijn reactie en aanpak afhangt hoe het verder afloopt met de eigenwaarde van Remi en het vertrouwen in de mensheid- in -het -algemeen van ons allemaal. Ik doe een poging uit te leggen dat school geen geld genoeg heeft om alle leerlingen die niet betaald hebben bus- en entreegeld voor de Efteling te kunnen geven. Dat de ouders meerdere keren dit jaar daarvan op de hoogte zijn gebracht. Maar dat Remi hoe dan ook meegaat.

Dat vindt ook Sara: “Als hij niet mee gaat is het helemaal niet leuk!”. Veronica: “Dat kan toch niet. Hij kan er toch niks aan doen dat zijn vader geen werk heeft?” Ik kan alleen maar instemmend knikken en duidelijk tonen dat ik het ook verschrikkelijk  vind. “Als alle leerlingen nou 2 euro betalen?”, oppert Asia. Ik kijk naar Remi. Hij begint een beetje te glimmen. “Dan leg ik de rest bij”, zeg ik. Remi laat het even op zich inwerken en besluit dan resoluut: “Ik vraag het nog een keer aan mijn vader. En als hij niet betaalt, betaal ik het van mijn spaargeld. Ik heb genoeg geld. Jullie hoeven niet voor mij te betalen."

De maandag daarop komt boven water dat zijn vader echt niet gaat betalen. En dinsdag is al de dag van de Efteling. “Oké, we gaan samen betalen dus”, klinkt het uit de groep. “Voor ons samen is het niet veel geld, voor jou alleen wel!” Remi stemt in. Leerlingen lopen spontaan naar hun portemonnee zonder een spoortje van twijfel. Er heerst even een serene, voor deze klas bijna ongekende, rust.

Opeens staat Remi op in de kring en zegt op niet mis te verstane toon tegen mij: “Mevrouw, ik weet niet waarom, maar het lijkt alsof ik een probleem heb, alsof ik arm ben, en dat wil ik niet. Ik betaal het liever zelf”.

Ik zie in zijn ogen dat hij het meent en dat hij een dringend beroep doet op mij en mijn Pedagogische Tact.  Hoewel ik het hem van harte gun niet zijn spaargeld te hoeven aansnijden, voel ik dat ik hem vooral help door gehoor te geven aan zijn wens het zelf te willen regelen. “Nee, nee, je moet het aannemen, het is voor ons geen probleem”, is de reactie van de kinderen. “Nee, ik wil het echt niet”, houdt Remi vol. Ik zie de kracht in zijn ogen en houding en zeg: “Ik vind het echt fantastisch wat jullie allemaal voor hem over hebben, maar hij mag zelf bepalen hoe hij dit wil oplossen. Hij is niet arm, hij heeft geld genoeg .” “Precies mevrouw!”, reageert hij opgelucht. So far so good..

Rest er nog één probleempje: die 35 euro moet wel die middag nog betaald worden. Hetgeen betekent dat Remi na schooltijd naar zijn spaarpot in Warmond moet fietsen en weer terug. Ik kijk naar de klas, de klas kijkt naar mij en ik pak als vanzelfsprekend mijn portemonnee, waar nog precies 33 euro in zit. Asia legt er uit zichzelf 2 euro bij en geeft het aan Remi. “Oooh, we zijn net een echte familie…”, verzucht Veronica. ”Als je dat maar weet!” hoor ik mezelf zeggen. “Alleen als ik het terug mag betalen!”, roept Remi en rent met het geld naar de administratie.

Z’n uitje naar de Efteling was gered. Zijn eigenwaarde hopelijk ook.

De volgende ochtend wist Remi niet hoe snel hij bij me moest komen met de 33 euro: “Asia heb ik die 2 euro ook al teruggegeven!” Hij zei dat z’n vader er toch over dacht om het hem te gaan terugbetalen en accepteerde na enig aandringen de 3 losse euro’s terug. Voor een ijsje. In de Efteling.

Remi, toch niet alleen…

Marianne de Vink werkte tussen 1999 en 2018 als docent NT2 en Soclaal-Emotionele Vaardigheden, intern vertrouwenspersoon en coach Passend Onderwijs op het Da Vinci College in Leiden op de afdeling Anderstaligen (12-18 jr). 

Foto uitgelichte afbeelding: Els van Slooten