Kohnstamminstituut: Succesvol onderwijsaanpak voor jongens niet gericht op sekseverschillen

3 juli 2012

Scholen waar de schoolloopbanen van jongens bovengemiddeld verlopen (minder zittenblijvers, voortijdig schoolverlaters en ‘afstromers’), blijken voor een pragmatische benadering te kiezen, zonder specifieke aandacht voor sekseverschillen. Dit blijkt uit onderzoek dat het Kohnstamm Instituut uitvoerde in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam. 

Er is de laatste jaren veel aandacht voor het zogeheten 'jongensprobleem.  Jongens zouden in de afgelopen decennia een achterstand hebben opgelopen ten opzichte van meisjes wat betreft leerprestaties, deelname aan onderwijstypen, en schoolloopbanen. Onderzoekers Irma Heemskerk, Edith van Eck, Els Kuiper en Monique Volman richtten zich op de vraag wat volgens de (inter)nationale literatuur in het onderwijs succesvolle aanpakken zijn voor jongens. Het blijkt dat wordt voortgeborduurd op de aloude ideologische tegenstelling nature-nurture, waardoor suggesties voor succesvolle onderwijsaanpakken soms lijnrecht tegenover elkaar staan.

Pragmatische benadering

De onderzoekers keken vervolgens naar scholen (vwo, havo en vmbo-t) waar jongens het relatief goed doen, en of deze positieve resultaten terug zijn te voeren op gerichte pedagogische en/of didactische aanpakken op die scholen. De onderzochte scholen blijken te kiezen voor een pragmatische benadering, waarin sekseverschillen in het algemeen geen specifieke aandacht krijgen. De terugkerende elementen in de onderwijsopvattingen van de onderzochte scholen zijn: het belang van structuur, regels en duidelijkheid, van een veilig pedagogisch klimaat en persoonlijke aandacht voor leerlingen, en van een goede begeleiding en zorgstructuur voor leerlingen.

Het nature-nurturedebat wordt niet gevoerd op de onderzochte scholen, maar op deze scholen bestaan wel ideeën over welke pedagogisch-didactische aanpakken gunstig kunnen zijn voor jongens. Centraal staat hierbij de aandacht voor het verhoging van schoolse motivatie van leerlingen en het aansluiten bij en ontwikkelen van meta-cognitieve vaardigheden. Zo proberen de scholen bijvoorbeeld aandacht te besteden aan de verschillende interesses van leerlingen en bieden zij vaak de mogelijkheid om inhoudelijke keuzes te maken binnen de lesstof.

Ook wordt sterk ingezet op het verbeteren van plannen en organiseren van schoolwerk, overzien van keuzes, zelfsturing, samenwerken en reflectie op eigen (leer)gedrag en vaardigheden en het ondersteunen van deze vaardigheden door veel structuur en duidelijkheid te bieden.

Oog voor diversiteit

De onderzoekers concluderen dat pedagogisch-didactische aanpakken in het onderwijs vooral rekening moeten houden met diversiteit van leerlingen. Jongens stimuleren in hun onderwijsloopbaan vereist een breder perspectief dan het vaststellen van sterke en zwakke kenmerken als onveranderlijke eigenschappen van jongens. Het onderwijs daarop inrichten leidt tot ongewenste beperkingen en stereotyperingen. Denken in groepskenmerken kan wel helpen om meer oog te ontwikkelen voor diversiteit. Het onderwijs draait niet alleen om aansluiten bij leerlingen (jongens én meisjes), maar ook om het verder ontwikkelen van hun capaciteiten.

Meer informatie?

Heemskerk, I., Eck, E. van, Kuiper, E., & Volman, M. (2012).
Succesvolle onderwijsaanpakken voor jongens in het voortgezet onderwijs
Rapport 878, ISBN 90-6813-938-9. Amsterdam: Kohnstamm Instituut
download - bestel

 

Aangedragen door Rob van der Poel