Kleine pareltjes op een vermoeiende avond

8 augustus 2017

Het waren ogenschijnlijk kleine stapjes die Xandra van Hooff zette met de jongeren met wie ze werkte, maar ze werden wel als groots beleefd. Een beeld van een typische avond, als er gediscussieerd wordt over het corvee.

We zitten met zes jongeren en twee begeleiders aan tafel. Het eten heeft gesmaakt en de eerste opmerking over de corvee die onherroepelijk volgt, wordt gemaakt. Ravi springt bij het eerste het beste woord van zijn stoel en rent de gang op. Na een halve minuut wordt hij gemist en vragen de anderen zich af waar hij is. 'Volgens mij staat hij bij het bord om zijn corvee taak te kiezen’, geeft een groepsgenoot aan. Een ander kijkt de gang in en knikt even ter positieve bevestiging.

Even later is hij terug aan tafel en start mijn collega het gesprek op. 'Ik weet dat we tot vandaag altijd de corvee eerlijk verdeelden. We kozen na het eten wat de corveetaak was die je ging doen. Maar ik merk ook, zo gaf ze aan, dat het boodschappen doen en koken zoveel tijd in beslag neemt dat we wellicht mogen afstemmen dat degenen die deze taken hebben gedaan, vrijgesteld worden van corvee. Hoe denken jullie daarover?'

Met open blik kijkt ze de kring rond. Zoals verwacht geven degenen die gekookt hebben aan hier geen moeite mee te hebben. Van de andere vier wordt het een ander verhaal. Er is iemand die 'een beetje meegeholpen heeft' en dus vindt dat hij ook minimaal 'een beetje' meehelpt met corvee. Dit wordt goedgekeurd en hij mag de tafel afruimen, de zaal opruimen en tafels schoonmaken. Twee andere jongens halen hun schouders op en zeggen dat het niks uitmaakt. Zij gaan na het gesprek ook direct aan de slag in de keuken.

Ravi is een ander verhaal. Hij was nog bezig met zijn toetje, bemoeit zich niet met het gesprek en geeft tot zeven keer toe aan dat hij ‘wel mee zou helpen’ op de vraag of hij het nieuwe voorstel akkoord vindt. Alleen al het feit dat we het hem zeven keer moeten vroegen, had al voldoende moeten zeggen. Maar ergens hopen we dat als je als groep een half uur over een kwestie praat en je iemand herhaaldelijk om zijn mening vraagt, je ervan uit kan gaan dat hij hem ook zal geven.

Het tegendeel blijkt echter waar. Al tijdens de eerste ‘we gaan aan de corvee taken beginnen’ blijkt dat Ravi aan zijn eerder aangekruist taakje begint en hij niet te porren is om zich naar de keuken te begeven om daar de grote klus te klaren. Als ik hem overhaal dit toch te gaan doen, draait hij zich om, gooit zijn vaatdoek in de lucht, loopt door de gang naar het computerlokaal en zegt ‘dan doe ik dus gewoon helemaal niets meer’.

Ik loop achter hem aan, vraag of hij mee wil komen (wat hij niet doet) en geef direct aan dat we vanavond hierop terugkomen als groep. Ik vind het belangrijk dat hij weet dat ik zijn stem belangrijk vind hierin. Hij heeft blijkbaar een mening die niet geuit is in de groep en die mag alsnog gehoord worden. Zodat we met z’n allen een goede beslissing kunnen nemen.

Even later is de corvee gedaan. Ravi heeft zelfs een beetje meegeholpen, waaruit blijkt dat hij voornamelijk heel veel behoefte had aan uitleg en sturing. Hij is zelfs door de knieën gegaan om met handveger en blik de laatste kruimels van de vloer te vegen en keek me ondeugend aan terwijl hij, staande bij de vuilnisbak, vroeg ‘álles moest weggegooid worden, toch?’ om vervolgens de kruimels met handveger en al in de emmer te deponeren. Ik moest er om lachen. Fijn dat hij, ondanks zijn weerstand, zijn humor kan behouden.

Met mijn collega neem ik het proces nog even door voordat de jongeren komen om met ons en Ravi het gesprek aan te gaan om alsnog zijn mening te horen en tot een beslissing te komen. Hoe trots zijn we als ze als delegatie op komen dagen - net na 9 uur -  met een welgemeende ‘sorry dat we 5 minuten te laat zijn gekomen, maar ons spelletje was nog niet afgelopen.’ Achter elkaar lopen ze de algemene ruimte in, pakken een kop thee en wachten af wat er gaat komen. Daar zitten ze. Zes jongens. Wat ben ik trots. Nu al, dat ze opnieuw bereid zijn om gesprekken hierover te voeren. Niet te denken ‘ach laat maar’, maar samen te zoeken naar mogelijkheden en oplossingen.

Maar dat blijkt nog niet zo gemakkelijk. Het afstappen van het corveelijstje zit niet in Ravi’s hoofd en om hem duidelijk te maken wat we nu gaan doen en welke keuze hij heeft, neemt uiteindelijk bijna 50 minuten in beslag. Tijd die deze tieners veel liever doorbrengen als vrije tijd, maar die ze nu gebruiken om er samen als groep sterker uit te komen. Ze nemen hun verantwoordelijkheid. Niet de jongere die zich buiten een proces plaatst, maar ‘laten gaan’, je niet neerleggen bij het feit dat hij ‘het niet snapt, niet wil of gewoonweg niet doet’. Maar zelf kijken hoe je ervoor kunt zorgen dat hij snapt wat zijn keuze is door een gestelde vraag nog eens anders uit te leggen, door te vragen, voorbeelden te geven, rustig af te wachten en hem ruimte te bieden voor wat hij wél wil.

Om tien uur keek ik mijn collega aan. Het is een vermoeiende avond geweest. Maar ook een goede, bijzonder mooie avond. Een avond met vele kleine pareltjes. Hier ging het om. Hier werken we voor! Om de jongeren te zien. Van elkaar te leren. Te groeien in communiceren. En er samen beter uit te komen.

De kracht van Xandra van Hooff ligt in het leggen van verbanden tussen mensen, relaties en systemen. Op haar website staat meer te lezen.