Kijken naar Alphabet: ‘Geschikt voor het grote publiek én een gemiste kans’

20 september 2014

Rik Seveke ziet de betekenis die de onderwijsdocumentaire Alphabet voor het grote publiek kan hebben, maar toont zich ook behoorlijk teleurgesteld. ‘Voor alle mensen die jonge kinderen hebben en zich zouden willen verdiepen in het onderwijs, kan deze film een aanleiding geven om nadrukkelijker in te gaan op de vraag: Waartoe dient onderwijs? Maar voor onderwijsprofessionals die bekend zijn met sir Ken Robinson is Alphabet een eenzijdig en achterhaald verhaal.' Zijn blog.

‘Een ode aan de menselijke verbeelding, in de vorm van een aanklacht tegen hiërarchisch, op competitie en kwantificeerbare resultaten gericht onderwijs. Deze essayistische documentaire neemt de stelling van onderwijsexpert Sir Ken Robinson als uitgangspunt: we beschikken over de buitengewone kracht van de verbeelding, maar dit talent vernietigen we systematisch in onze kinderen en in onszelf. De film treft van China tot Frankrijk dezelfde klachten.’

Zo wordt de film van maker Erwin Wagenhofer samengevat. Het zet een generaliserende toon. ‘Het onderwijs’ wordt weggezet als een hiërarchisch, op competitie en kwantificeerbare resultaten gericht systeem dat de creatieve vermogens van onze kinderen systematisch vernietigt, van Frankrijk tot en met China.

Deze insteek wekt bij mij weerstand op. Begrijp me niet verkeerd: ik ben zelf zeven jaar geleden erg geïnspireerd geraakt door de TED-talk van Sir Ken Robinson. En ik ben nog steeds een trouwe lezer en bewonderaar van zijn werk. Zijn claim dat de creatieve vermogens van mensen een integrale plek moeten krijgen in het onderwijs onderschrijf ik. Maar zijn voordracht van 18 minuten uit 2006 is bewust polemisch en eenzijdig opgezet om mensen uit te dagen zichzelf vragen te stellen bij het onderwijs:

Waartoe dient onderwijs? Wat is goed onderwijs? Hoe geven we daar vorm aan? Voldoet ons systeem of de school van mijn kinderen hier nog aan?

Ik had gehoopt dat deze documentaire een genuanceerder beeld zou laten zien van de huidige stand van zaken. De lengte van een documentaire leent zich daartoe. De meeste mensen die in de docu de revue passeren schetsen mijn inziens echter een te negatief beeld van het onderwijs van vandaag. Een aantal particuliere voorbeelden van mensen die buiten het systeem om een mooie ontwikkeling hebben gemaakt is voor mij geen overtuigend bewijs dat het systeem omver moet.

Daarnaast is er geen enkele (traditionele) leraar of schoolleider geïnterviewd . Als er experts zijn die a priori in een docu over onderwijs moeten zitten dan zijn zij het wel. Gemiste kans.

Mijn vermoeden is dat een onderwijssysteem een diversiteit aan culturen moet herbergen om ieder opgroeiend kind op een goede manier te onderwijzen. De oud-topman van Telekom Thomas Sattelberger, de hoogleraar pedagogiek Yang Dongping en de neurowetenschapper Gerald Hüther stellen wel degelijk belangrijke vragen over onderwijs die de moeite waard zijn gehoord te worden. De bijdrage van deze drie mannen geeft de documentaire zeker enig gewicht en waarde.

Laat het een uitnodiging zijn voor mensen die Sir Ken Robinson niet kennen om zich eens verder in het onderwijs te verdiepen en zichzelf de vraag te stellen: Waartoe dient het onderwijs? Voor docenten en andere onderwijsprofessionals is het een film die geen nieuwe vragen stelt of antwoorden geeft.

Rik Seveke is socioloog en onderwijsprogrammeur bij De Balie.

Eerder verschenen er verhalen over Kijken naar Alphabet:

• ‘Onmisbaar wanneer je van het onderwijs houdt’
• ‘Een must voor iedereen die zoekt naar nieuwe wegen’
• Kijken naar Alphabet: 'Het enige wat we onze kinderen verschuldigd zijn , is geluk' 

 

De trailer van Alphabet