Kennen van jezelf voorwaarde om contact te maken met leerlingen

20 juli 2013

Als leerkracht is het van groot belang om contact te maken met je leerlingen. Diepe, rijke ervaringen zijn daarvoor nodig. Het kennen van jezelf is een voorwaarde. Is daar nog tijd en ruimte voor nu? Hoogleraar Jon Kabat-Zinn, oprichter en voormalig directeur van de Stress Reduction Clinic van het gezondheidscentrum van de universiteit van Massachusetts,  schreef een overdenking voor ODE Magazine.


De ontwikkelingen op technologisch en digitaal gebied gaan snel. Mobiel internet maakt kennis op elke plek en elk moment beschikbaar. Telefonisch bereikbaar zijn, is een vanzelfsprekende zaak. Maar als je gebeld wordt terwijl je op dat moment in een restaurant zit, ben je dan wel aanwezig in het restaurant? Zijn er nog momenten, waarin je ‘even helemaal niks’ hoeft te doen?

Als leerkracht is het van groot belang om contact te maken met je leerlingen. Diepe, rijke ervaringen zijn daarvoor nodig. Het kennen van jezelf is een voorwaarde. Is daar nog tijd en ruimte voor nu? Jon Kabat-Zinn schreef een overdenking voor ODE Magazine.

Onze wereld verandert waar we bij staan. Dat gebeurt op een duizelingwekkende snelle en ingrijpende manier waarmee het menselijke zenuwstelsel totaal geen ervaring heeft. Gezien de omvang van deze veranderingen is het misschien een goed idee om er eens bij stil te staan wat het effect daarvan is op ons leven.

Ik heb zo het gevoel dat we het nauwelijks in de gaten hebben. We zijn druk bezig ons aan te passen aan de nieuwe mogelijkheden en uitdagingen, met de nieuwe technieken te leren gebruiken om meer werk aan te kunnen en het sneller af te hebben – maar intussen zijn we er volkomen afhankelijk van geworden, ja, er zelfs verslaafd aan geraakt. En of we het nu beseffen of niet, we worden meegesleept in een stroomversnelling waaraan voorlopig nog geen einde lijkt te komen. De techniek die juist is bedoeld om meer efficiency en vrije tijd te geven, dreigt ons van beide te beroven, als dat al niet is gebeurd. Kent u iemand die meer vrije tijd heeft gekregen?

Men zegt wel eens dat het tempo van het leven onderhevig is aan een onverbiddelijke en exponentiële versnelling die wordt uitgedrukt in de wet van Moore, vernoemd naar de oprichter van Intel, Gordon Moore, die deze regel als eerste heeft geformuleerd. Om de achttien maanden, zo luidt de wet, verschijnt een nieuwe generatie microprocessors waarvan de rekenkracht en snelheid met een factor twee toeneemt, terwijl de grootte met een factor twee afneemt en de prijs globaal gelijk blijft.

Denk daar eens over na: groeiende rekensnelheid, verdergaande verkleining en steeds goedkopere elektronica – en het einde is nog lang niet in zicht. Dat levert een verleidelijke combinatie op van computersystemen en consumentenproducten voor thuis en op het werk, leuke spelletjes en draagbare elektronische snufjes. Daardoor kun je gemakkelijk alle gevoel voor maat en richting verliezen als je noodgedwongen toegeeft aan de aanzwellende vloedgolf van telefoontjes, voicemails, sms’jes en e-mails die uit alle uithoeken van de wereld op je afkomen. Gelukkig komen die vaak van mensen die je aardig vindt en met wie je in contact wilt blijven, maar de balans lijkt zoek. Bovendien is de verwachting van een onmiddellijke reactie bij continue bereikbaarheid moeilijk te weerstaan.

Met uw mobieltje en uw draadloze palmtop bent u altijd bereikbaar, staat u altijd met iedereen in contact en kunt u overal zakendoen. Maar merkt u wel dat u gevaar loopt nooit meer in contact te komen met uzelf? Bij al die verleidingen vergeet je gemakkelijk dat het primaire contact met je eigen leven verloopt via je innerlijk – het ervaren van je eigen lichaam en al je zintuigen, ook je gedachten, waardoor je de wereld kunt beïnvloeden, door de wereld beïnvloed kunt worden en een passende reactie kunt geven. Daarvoor heb je momenten nodig die nergens mee zijn gevuld. Momenten waarop je niet opspringt om nog één telefoontje te plegen, nog één e-mail te sturen, nog één afspraak te maken of één punt toe te voegen aan je lijstje van dingen die je moet doen. Momenten van reflectie, van peinzen, van denken over dingen, van contemplatie.

Hoe zit het bij al dat gepraat over contact eigenlijk met het contact met jezelf? Door altijd met iedereen in contact te staan ben je misschien nooit daar aanwezig waar je in feite bent.  Lees verder

Dit artikel van Jon Kabat-Zinn  (1944),  oprichter en voormalig directeur van de Stress Reduction Clinic van het gezondheidscentrum van de universiteit van Massachusetts, waaraan hij als hoogleraar was verbonden. Hij ontwikkelde aandachtstraining (Mindfulness), een techniek om mensen te leren omgaan met stress, angst, pijn en ziekte. Dit artikel verscheen eerder in ODE Magazine, mei 2007. Martin Dogger droeg het aan.