Jongeren spijbelen niet voor niets

27 september 2017

Chiel Voerman ziet spijbelen als iets dat samenhangt met een te hoog of te laag schooladvies. Maar er zijn meer redenen waarom kinderen niet naar school komen. Het is bijna als vloeken in de kerk, maar hij zegt het toch: het ligt ook aan het onderwijs. Zijn ervaringen deelt hij hier: 'Ik ga er vanuit dat leerlingen willen leren. Als ze vervolgens toch moedwillig spijbelen, geeft dat aan dat ze de les prima kunnen missen.'

Dat ik denk dat leerlingen niet voor niets spijbelen is geen nieuws. En dat veel docenten in de strafmodes schieten als er wél gespijbeld wordt is ook geen nieuws. In 2011 schreef ik een blog met de titel ‘Steeds minder leerlingen slagen in één keer’. Ik zag het te hoge schooladvies als één van de oorzaken maar ook het te lage schooladvies. Spijbelen is vaak te matchen met een verkeerd schooladvies en zeker met een verkeerde benadering.

Mag ik dit ook schrijven? Ik doe het: volgende oorzaak waarom leerlingen hun eindexamen niet halen is volgens mij dat veel leerlingen niet het juiste onderwijs krijgen. Ik ga er vanuit dat leerlingen willen leren. Als ze vervolgens toch moedwillig spijbelen, geeft dat aan dat ze de les prima kunnen missen. En dat zeggen ze ook: 'de docent doet de les toch nog een keer over.'

Deze week maakte ik kennis met een nieuwe coachee. De intelligentie druipt van hem af en toch lijkt hij niet te willen leren! Hij spijbelt regelmatig en het lukt hem vaak niet om zijn bed uit te komen. Zijn intelligentie wordt wel onderkend door school maar het is niet voldoende blijkbaar. Hij vindt school niet interessant en hij geeft aan dat hij prima zonder de lessen zou kunnen. Sterker nog, die lessen leiden hem eigenlijk alleen maar af van dat wat hij wil leren.

Wil leren? Ja, wil leren. Hij hoeft het vak Engels niet te volgen. Het vak wiskunde is facultatief. Het programma lijkt verrijkt te zijn door toegevoegde projecten. Maar deze jongen voelt zich daar niet serieus door genomen. 'De lesstof is te gemakkelijk voor mij en als antwoord daarop hoef ik dat niet te doen maar krijg ik iets heel anders te doen. Waar slaat dat op?! Alsof ik om werk verlegen zit, ik verveel mij geen moment als ik gewoon thuis ben. Ik wil best beter worden in dat wat ik nu al kan!'

Sommige spijbelaars willen juist harder. Stom van ze dat ze dan gaan spijbelen natuurlijk. En nog stommer is het dat docenten hun tempo aanpassen aan dat van de leerlingen. Deze leerlingen worden ongemotiveerd en krijgen misschien zelfs een bore-out. En een ongemotiveerde puber is een ongeleid projectiel. En hij heeft groot gelijk, de wetenschap staat achter hem (nieuwe link 2016).

Mijn nieuwe coachee is zich volledig bewust van hoe hij denkt en handelt. En tegelijk is hij nog een kind die de gevolgen van zijn keuzes nog niet kan overzien. Keuzes die vaak nog gemaakt worden vanuit onmacht in plaats van uit kracht. Te laat komen wordt helemaal niet thuiskomen omdat de reacties van ouders nu toch al vreselijk zal zijn.

Leerlingen die op het gebied van spijbelen het punt van no return hebben bereikt kunnen niet meer zelf stoppen met spijbelen. De eerste paar keer spijbelen zouden eigenlijk al volledig serieus genomen moeten worden.

Lees verder.

Chiel Voerman (1977) is sociaal pedagogisch hulpverlener en schrijft op zijn blog over wat hij tegenkomt in het gebied tussen zorg en onderwijs.