‘Ik was verrast: een antwoord als dit had ik niet zien aankomen’

25 oktober 2015

‘Deze puber, van nog geen veertien jaar oud, deelde een prachtig statement met mij’. De jongens op de school van docent Pascal Cuijpers dragen veelal een trendy kapsel: ‘opgeschoren opzij en lang bovenop’. Tweedeklasser Luuk is daar een uitzondering op: zijn haren zijn lang en komen tot ver op zijn rug. Als Pascal daarover een gesprek aanknoopt, wordt hij verrast door het antwoord.

Tijdens het laatste lesuur van de week had ik een bijzonder gesprek met Luuk. Een stille en gedreven jongen uit de tweede klas van het VWO. Hij viel echter op door zijn kapsel, dat hem onderscheidde van de grote, gemene deler aan jongenskapsels op school, waarbij de haartrend in de vorm van ‘opgeschoren opzij en lang bovenop’ hoogtij viert. Zijn lange, steile haren waren inmiddels gegroeid tot ongeveer op de helft van zijn rug. Nu hij aan het bureau voor me stond om iets te vragen over de tekenopdracht, viel me de lengte van zijn haren pas goed op. Nadat ik hem vertelde over de aanpak van de nieuwe tekenopdracht, zei ik dat zijn haren al echt lang aan het worden zijn. Hij knikte schuchter en bevestigend. “Ik ga ze nog langer laten groeien”, meldde hij me met zachte stem. “Over een tijd wil ik ze doneren om er pruiken van te laten maken, voor mensen met kanker.”

Ik was verrast. Een antwoord als dit had ik niet zien aankomen. Deze puber, van nog geen veertien jaar oud, deelde een prachtig statement met mij, waarmee hij indirect zijn persoonlijke betrokkenheid aan het adres van mensen met kanker toonde. Ik vond het een gebaar om in te lijsten.

Hooggeleerden zijn inmiddels goed op weg in de strijd tegen doodsoorzaak nummer 1. Maar dat de weg naar een kankervrij leven nu nog een utopie lijkt te zijn, blijkt helaas ook uit jaren van onderzoek. Tabellen laten zien dat vanaf 1990 het aantal gevallen van kanker stevig is toegenomen, met een lichte stabilisatie vanaf 2013, toen er bij zo’n 101.500 mensen in ons land een vorm van kanker werd geconstateerd. Voorzichtige prognoses geven daarnaast aan dat het aantal nieuwe gevallen van kanker elk jaar bij mannen met twee procent en bij vrouwen met een procent zal toenemen tot aan 2040. De vergrijzing en het ouder worden van de mensen spelen hierbij onder andere een rol.

Om ons te kunnen wapenen tegen deze onvoorspelbare ziekte, is er uiteraard veel geld nodig voor onderzoek, om tot het ultieme middel te komen dat in de toekomst korte metten zal gaan maken met deze killercellen. Jaarlijks worden op allerhande manieren grote bedragen bij elkaar verzameld om verdere doeltreffende onderzoeken mogelijk te maken. Elke donatie doet ertoe. Toch is dat niet het enige.

Het is ook van belang dat de bewustwording blijft bestaan. Dit kan in de vorm van voorlichting (scholen), het opzetten van (landelijke) acties of het maken van reclame. Dat er hierbij vaak neerbuigend wordt gesproken over een bekende bewustwordingsactie als het dragen van roze strikjes door vrouwen, in de strijd tegen borstkanker, is onoverkomelijk. Toch geldt ook hierbij dat negatieve aandacht genereren ook een vorm van het stimuleren van bewustwording kan zijn voor de zogenaamde ‘buitenwereld’. Men wordt aan het denken gezet, het geeft een impuls en mensen kunnen hierdoor eerder worden aangezet om actief te gaan collecteren of te doneren.

Hierbij is het echter van belang om niemand in een bepaalde rol te dwingen. Iedereen ‘beleeft’ op zijn eigen manier. Dat er echter zoveel betrokkenheid, creativiteit en empathie rondom het zoeken naar bestrijding en erkenning bestaat, is een prachtig gegeven. Dat deze bewustwording en inleving niet aan leeftijd, geslacht of sociale rang onderhevig is, maakte Luuk me onlangs duidelijk tijdens de tekenles.

Het probleem oplossen is op dit moment helaas nog voor (bijna) niemand weggelegd. Hulp of steun bieden wel. Dit kan in de vorm van het dragen van een strikje, collecteren, voorlichting geven, een donatie in euro’s, praktische hulp te bieden of door een voorbeeld te zijn. Net als Luuk.

Pascal Cuijpers is docent beeldende vorming op het Connect College in Echt. Hij publiceert o.a. in dagbladen, tijdschriften en onderwijsmagazines.