‘Ik ken Patrick nu vier jaar. Gisteren stierf zijn vader’

28 september 2017

Patrick had behoefte had aan regelmaat en heel veel moeite met verandering. Elke wijziging in het rooster, al was het maar éénmalig een les in een ander lokaal, bracht hem van slag. Hij had een stoornis in het autistische spectrum, zoveel was duidelijk. In de vakantie stierf plots zijn vader. Zijn docent Frans Droog zag hoe uniek Patrick was en liep een aantal jaren mee aan zijn zij op school. Hij vertelt over hun reis samen.

Ik ken Patrick nu vier jaar. Gisteren stierf zijn vader.

In klas 2 werd ik mentor van Patrick, een jongen die extra begeleiding nodig had, werd mij verteld door de teamleider. Er was een dik dossier over Patrick, liet de zorgcoördinator mij zien. In het leerlingvolgsysteem kwamen onder zijn naam veel notities voor, zag ik op de computer. Ik sprak uitgebreid met mijn collega, die mentor was geweest van Patrick in klas 1.

Patrick had een stoornis in het autistische spectrum, zoveel was duidelijk.

De moeder van Patrick sprak ik vaak, de eerste maanden. Zij vertelde mij dat Patrick behoefte had aan regelmaat en heel veel moeite met verandering. Elke wijziging in het rooster, al was het maar éénmalig een les in een ander lokaal, bracht hem van slag. Een les, wegens ziekte opgevangen door een andere docent was aan hem niet besteed. Hij had moeite met plannen en vond het fijn wekelijks de komende week door te nemen. Dat had zijn mentor van het eerste jaar toegewijd en liefdevol met hem elke vrijdagmiddag gedaan.

Ik twijfelde. Maar wie ben ik?

De eerste paar weken sprak ik Patrick elke vrijdag. Omdat zijn mentor dit het jaar daarvoor had gedaan, omdat zijn moeder hierom had gevraagd, omdat ik mijn werk goed wilde doen, omdat ik wilde doen wat goed was voor Patrick. De gesprekken waren vanaf het begin vrij kort en werden gaandeweg alleen maar korter. Patrick had steeds minder moeite met de plaats van de les of de mens voor de klas, hij vond veranderingen niet fijn maar was aan het leren er mee om te gaan. Na een paar weken besloot ik te proberen de verantwoording bij hem te leggen. Onze gesprekken zouden geen automatisme meer zijn, een vaste plek in de agenda die gevuld moest worden, maar een duidelijker doel dienen. Hoe kon ik de behoefte van Patrick het beste bedienen, hoe kon Patrick zichzelf ontstijgen, als dat mogelijk zou zijn? Ik vertelde hem dat ik met alle liefde onze afspraken wekelijks zou voortzetten, maar ik vertelde hem ook dat ik mij afvroeg hoe nuttig onze gesprekken voor hem waren. Zijn antwoord was simpel en direct. Eerst was het wel nodig, maar nu deed hij het vooral omdat zijn moeder dacht dat het nodig was.

We besloten de gesprekken alleen te voeren als hij aangaf dat het nodig was die week. We hebben er daarna nog drie gehad. Althans, in die vorm. Ik sprak en spreek Patrick nog steeds wekelijks, elke les die ik hem gaf en geef hadden we en hebben we even contact.

Thuis ging het allemaal niet vanzelf, niet vanzelfsprekend. De vader van Patrick had moeite met het leven. Het leven paste hem niet helemaal. Soms was het hem te klein, soms te groot. Dat is althans mijn indruk, ik heb de man nooit mogen spreken.

Ik ken de kinderen die met Patrick in de klas zitten nu vier jaar, een aantal die ik het eerste jaar ook lesgaf zelfs al vijf. Vier jaar ben ik hun mentor. In vier jaar hebben wij vele gesprekken gevoerd, met de hele klas, met groepjes, individueel, omdat het nu eenmaal de taak is van de mentor, omdat er iets georganiseerd moest worden, omdat er iets bijzonders speelde.

Soms was Patrick deelnemer van de gesprekken, soms was hij het onderwerp.

Patrick had een stoornis in het autistische spectrum, zoveel was duidelijk.

Patrick weet heel veel. Hij is een spons voor informatie, voor zover hem deze informatie interesseert. Het belang van het belang dat anderen aan andere informatie hechten ziet hij niet. Hij deelt zijn informatie graag en overtuigend. Want hij heeft gelijk, vindt hij. En waar het gaat om de feiten heeft hij dit ook meestal, maar niet altijd.

De leerlingen in de klas van Patrick hebben ervaren hoe hij is. Zij gaan er, zoals kinderen dit zo schijnbaar eenvoudig doen, bewonderenswaardig mee om. Er mag veel, maar er zijn grenzen. Er zijn leerlingen die zich er niet langer mee bemoeien, er zijn leerlingen die hem telkens opnieuw confronteren met zijn uitingen en de potentiële consequenties daarvan. Een machtig proces, een prachtig proces.

Wij hebben een reis gemaakt. Patrick, de kinderen uit onze klas en ik. Een reis waarop we elkaar hebben leren kennen, herkennen en erkennen. Een reis die heeft bestaan uit grote stappen voorwaarts, kleine stapjes terug, stapjes opzij, stilstand, mooie woorden, harde woorden, groeiend wederzijds begrip, frustratie, stille gebaren, acceptatie. De reis op school is nog niet af, we gaan nog een jaartje door. Daarna zal de reis van het leven doorgaan.

Een paar weken geleden hoorde ik Patrick iets vertellen, tegen een aantal leerlingen uit lagere klassen, tijdens een Daltonuur, waarin leerlingen uit verschillende leerlagen bij elkaar kunnen zitten. Wat hij zei klopte niet helemaal, maar verbaasde mij compleet en deed mij veel. Patrick noemde zichzelf bijzonder, en dat is hij. Hij noemde dat hierna als reden voor het feit dat drie jaar geleden voor het eerst op onze school een mentor met zijn klas meeging, omdat wij zo’n goede band handen. Droog snapt mij, zei hij.

Na vier jaar vraagt Patrick mij of hij mag meehelpen op de Open Dag. De dag waarop een school laat zie hoe zij is en waar zij voor staat. Een dag die bepalend kan zijn voor de instroom van leerlingen het komende jaar. Ik vraag hem niet waarom. Ik herken het. Ik omarm het. Natuurlijk!

Patrick hielp mee op de Open Dag, een dag voor de vakantie. In de vakantie stierf zijn vader.

Frans Droog is docent biologie, natuurkunde, scheikunde en wiskunde op het Wolfert Lyceum in Bergschenhoek. Hij is zeer geïnteresseerd om technologie toe te passen in de dagelijkse onderwijspraktijk. En in internationale samenwerkingsverbanden en participatie in leercirkels en kringen.  Droog is verbonden aan The Crowd en initiatiefnemer van EducampNL.