'Ik hoop dat kinderen het besef van goed en slecht op eigen kracht ontdekken'

30 augustus 2017

De net afgestudeerde Tessa Otten vond al snel een baan: deze week is ze begonnen op basisschool Klinkers in Tilburg. Tijdens de zomervakantie heeft ze een maand lesgegeven bij Taal52, een initiatief van Plein013 om vluchtelingenkinderen de mogelijkheid te geven om in de vakantie naar school te gaan. Zo wordt voorkomen dat zij het Nederlands “verleren” tijdens de vakanties. En over die school schreef Tessa een serie blogs, waaronder deze, waarin ze aftast in hoeverre haar klas eigenlijk wel regels nodig heeft.

Inmiddels voorzien van een diploma met genoeg handtekeningen om te bewijzen dat ik een capabele juf ben, startte ik deze week als leerkracht van mijn eerste eigen klas. Een school waar kinderen die nog niet zo lang in Nederland wonen hun taalniveau tijdens de vakantie kunnen behouden en verbeteren. Een pilot, waar we als team met een groot enthousiasme aan begonnen.

Al vanaf ik me kan herinneren, heb ik de overtuiging dat kinderen zelf heel goed weten wat wel en niet mag. Dat zij van binnenuit aanvoelen wat goed of slecht is. Vaak heb ik zien gebeuren dat er op een eerste schooldag een reglement wordt opgesteld over hoe kinderen zich moeten gedragen. Absolute regels. Steek je vinger op. Blijf van elkaar af. Nergens aankomen. Er mag er maar één naar de wc. Netjes in de rij. Niet rennen. Niet schreeuwen en doen wat de juf zegt. Regels in het belang van het kind, maar vooral voor de rust van de leerkracht die achteraf kan zeggen: ‘Maar we hadden toch afgesproken dat…’

Vanuit die overtuiging, met de mogelijkheid voor het eerst zelf mijn onderwijs te mogen inrichten, besloot ik gewoon te starten. Ik besprak geen regels, schreef geen reglement, creëerde geen strak stramien van hoe het hoort. Niet omdat ik vind dat alles zomaar mag, maar omdat ik hoop dat kinderen het besef van goed en slecht op eigen kracht ontdekken. Je keuzes baseren op dat wat jou het beste lijkt, hoe mooi zou dat zijn.

Het duurde natuurlijk niet lang voor ik werd geconfronteerd met mijn eigen gebrek aan "controlfreakness". Hoewel de kinderen zoveel mogelijk zelf bezig zijn, is een klassengesprek soms net zo belangrijk. Toen ik vertelde wat we die dag gingen doen, ontplofte er een bom van enthousiasme in de groep. Iedereen wilde wel wat vertellen en ze riepen allemaal door elkaar. 'Jongens,' zeg ik, 'ik kan er niks van verstaan. Ik kan maar naar één kind luisteren, anders word ik knettergek.' De klas knikt instemmend en ik voel het begrip van deze lieve klas die hun juf willen sparen. Als het nodig is herinner ik ze hier 100 keer per dag aan. Het is geen regel, het is een keuze. 'Ik wil naar iedereen luisteren, maar dan zullen jullie er samen voor moeten zorgen dat dat ook kan.' En het lukte.

Een dag later hebben we een uitstapje. We gaan naar een museum waar de kinderen de hele dag mogen experimenteren. Als start wordt er een film vertoond. 'Wil de juf misschien nog iets zeggen?' vraagt de begeleider van het museum terwijl ze mij aankijkt. Is het de bedoeling dat ik nu een lijst met gedragsregels opsom? 'Jullie weten hoe je je moet gedragen, toch?' Mijn stem klinkt autoritair, maar het vertrouwen in de leerlingen is hoorbaar. Alle kinderen knikken. 'Mooi, doe dat ook.'

Vanaf nu beperk ik me tot deze twee regels:

1. Gedraag je


2. Leer zoveel je kan.

Verder lezen de kinderen zelf tussen de regels door.

Tessa Otten is in 2017 afgestudeerd aan de Fontys Hogeschool (Kind & Educatie) in Tilburg en dit schooljaar begonnen als leerkracht op basisschool Klinkers in Tilburg.