Ik heb losgelaten. Losgelaten dat ik móet!

27 maart 2015

Renate Buijs gooide een jaar geleden haar leven om. Ze was leerkracht, maar besloot voor zichzelf te beginnen als onderwijscoach. En daar kwam die: de energie. En het enthousiasme, heel veel zelfs. Die vrijheid in voelen, denken en doen, gunt ze anderen ook. Daarom deelt ze hier haar inspiratie. 'Het is niet het vakgebied of de lesstof, maar de persoonlijkheid van de leerkracht die maakt dat leerlingen hem of haar herinneren.' 

Ik heb losgelaten. Losgelaten dat ik opdrachten moet binnenhalen, geld moet verdienen, losgelaten dat anderen mij misschien niet goed genoeg zouden vinden. En daar heb ik bergen energie voor teruggekregen. Als ik het enthousiasme in mijzelf voel borrelen, weet ik dat ik anderen hierin mee kan nemen. Mijn passie ligt in het onderwijs: bij het leren, bij de leerkracht en bij de kinderen. Mijn missie is dat ook zij met veel energie en vol enthousiasme in de klas (en daarbuiten) kunnen groeien. En dan bedoel ik zowel de leerkracht als het kind. Waar de leerkracht vertrouwen heeft, krijgt een kind dat ook.

Wie in het onderwijs durft ook los te laten? Welke leerkracht durft los te laten wat ‘moet’ en doet waar hij of zij blij van wordt? Ron de Bruijn, directeur van OBS De Veenen, pleit ervoor dat leerkrachten zich onderscheiden door creatief te zijn. Laat leerlingen leren door vanuit interesse en de actualiteit onderwijs te creëren. Ook dan moet je loslaten! De methode zegt wat anders, maar omdat het sneeuwt kunnen kinderen juist buiten nog meer leren van bijvoorbeeld het metriek stelsel. Van de leerkracht wordt verwacht dat hij de juiste leervragen stelt en het doel in de gaten houdt. De omgeving en de leerlingen doen de rest. Dan leren leerlingen vanuit betrokkenheid en verbondenheid. Dan laat je ze los en geef je hen vertrouwen, in dat zij zullen leren.

De laatste tijd ben ik veel met mensen in contact geweest en heb ik boeiende gesprekken gevoerd. Een intern begeleider wenste dat de leerkrachten op haar school ook wat meer durven los te laten. Orde en structuur staan hoog in het vaandel. Leerkrachten hoort ze zeggen 'dat doen we toch altijd zo, of dat hadden we toch (niet) afgesproken'. Maar de prestaties van de leerlingen zijn niet zoals je zou verwachten en de leerkrachten zelf lijken ook niet echt blij. Waar is het contact? Tussen leerkracht en leerling? Tussen leerkrachten onderling? Het enthousiasme voor het onderwijs en de kinderen lijkt even verdwenen. Wie durft even los te laten, uit de routine te stappen en er écht te zijn? Er te zijn vanuit eigen passie, interesses en talenten? Precies dan ontstaan mooie lesideeën en  gouden leermomenten.

In de uitzending van Tegenlicht  over de onderwijzer aan de macht vraagt docent Frans Laurent Chambon: 'Welke leerkracht heeft indruk achtergelaten?' Dan denk je niet aan de leerkracht die jou zo goed de breuken heeft uitgelegd. Het is niet het vakgebied of de lesstof, maar de persoonlijkheid van de leerkracht die maakt dat leerlingen hem of haar herinneren. Fred Korthagen (2008) zegt dat naast alle basisvaardigheden waar een leerkracht over moet beschikken, het juist de persoonlijke kwaliteiten zijn die leerlingen ‘raken’. Wie durft het contact met zijn leerlingen écht aan te gaan? Wie durft zijn leerlingen een stem te laten hebben in wat zij willen leren en hoe zij willen leren?

Een directeur van een basisschool vertelde dat zij het plan heeft om aanstaande studiedag niet al in te vullen, maar te vragen wat de leerkrachten willen. Geen programma aan te bieden, maar los te laten en te vertrouwen op wat de leerkrachten bezig houdt, waar zij hun aandacht op willen richten. Daar was ik van onder de indruk. Loslaten en vertrouwen hebben in het team, die durft! Hetzelfde geluid hoorde ik bij de Kick-off van het talentennetwerk van SLO toen één van de kwartiermakers zei 'heb vertrouwen in de leerkracht, in zijn of haar talent, want dan kunnen zij mooi onderwijs maken.'

Ik zou aan de leerkrachten willen vragen 'Welk talent heb jij? Waar zit jouw kracht?' En vervolgens zou ik willen zeggen Durf dat te laten zien en daarmee je onderwijs vorm te geven.' Dan wordt leren interessant! Merk je dat je nog geen antwoord hebt, vraag dan gerust om een frisse blik en een moment van rust om naar jouw klas en jezelf te kijken. Dat geeft inzicht en enthousiasme in je klas. Wie durft?

Renate Buijs is onderwijscoach en heeft haar eigen bedrijf, Kijkwijs.