‘Ik heb echt dingen gehoord die wel eens raak en waar zouden kunnen zijn‘

4 augustus 2017

COLUMN - ‘Als ik tegen de juf zou praten zoals zij tegen mij, zou ze dat denk ik wel een brutale mond vinden’. Bij een ervaringsreconstructie reconstrueer je samen met een (deel van je) team de situatie rondom een leerling die je beter wilt begrijpen. Zo verzamel je nieuwe perspectieven en interventies. Leerkracht Mieke heeft haar leerling Boris uit groep 6 ingebracht voor zo’n reconstructie. Docente Pedagogische Tact Ellen Emonds en de rest van de groep spreken namens Boris met haar over wat hem mogelijk bezighoudt of dwars zit. Ellen ziet dat Mieke erdoor geraakt wordt.

‘Als ik tegen de juf zou praten zoals zij tegen mij, zou ze dat denk ik wel een brutale mond vinden,‘ lees ik hardop voor uit mijn notitieboekje en voorzichtig maak ik oogcontact met Mieke. Ik zie dat ze het niet makkelijk heeft wanneer ze dit perspectief van me hoort en voel de behoefte om het wat te verzachten. ‘Het is best een pittig deel van de ervaringsreconstructie, dit stuk.’ Ze knikt naar me en zegt dat het oké is.

Mieke heeft een jongen uit haar groep 6 ingebracht voor de ervaringsreconstructie. Boris heet hij, een jongen van een jaar of tien, en ze heeft het moeilijk met hem. Hij stoort, maakt voortdurend geluid en Mieke heeft de indruk dat hij het expres doet. Ze vertelt dat ze na twee, drie keer waarschuwen ‘er klaar mee is’ en dat ze dan boos wordt: ze roept en schreeuwt soms, ze geeft hem een standje en zegt hem dat hij vreselijk stoort. ‘Boris wil telkens het laatste woord hebben en dan geeft hij een brutale mond. Dan zegt hij dat hij het oneens is met mij en dat hij niets verkeerd doet.’

In de eerste fase van de reconstructie kost het haar merkbaar moeite om zo objectief mogelijk te vertellen over Boris. Ze klinkt wat bitter, kijkt streng en spreekt met weinig liefde over Boris. Interpretaties en oordelen komen met regelmaat over haar lippen en ik help haar om haar zinnen opnieuw te formuleren.

De reconstructiefase is indringend. Met dertien mensen spreken we namens Boris over wat hem mogelijk bezighoudt, dwarszit, fascineert of meer. Iedereen gebruikt de ik-vorm en ik zie dat het bij Mieke binnenkomt. De interventiefase tot slot biedt uitzicht en Mieke schrijft ijverig mee.

Het laatste woord is aan Mieke. Haar stem klinkt nu anders en haar ogen staan milder. Ze bedankt ons voor alle reconstructies. ‘Ik heb echt dingen gehoord die wel eens raak en waar zouden kunnen zijn. Dat is confronterend maar ook heel behulpzaam. Zo heb ik nog niet naar hem gekeken. Morgen heb ik een gesprek met hem en zijn moeder, ik denk dat wat we nu besproken hebben me zal helpen.’

Dan pauzeert ze even en zegt tot slot: ‘Ik vind hem gewoon echt wel een heel leuk joch.’

Ellen Emonds is docent Pedagogische Tact bij de stichting NIVOZ.

Ellen is in 2005 excellent afgestudeerd aan Hogeschool de Kempel en daarna begonnen als lerares basisonderwijs op OBS de Bonckert in Boxmeer, een school voor ErvaringsGericht Onderwijs. Sinds het laatste jaar van de Pabo schrijft Ellen als redacteur voor het onderwijskundige tijdschrift Egoscoop en ook publiceert zij regelmatig columns op hetkind. In 2012 is Ellen verkozen tot Leraar van het Jaar voor het basisonderwijs. Ze werkt nu als docente Pedagogische Tact bij de stichting NIVOZ, spreekt regelmatig voor klein en groot publiek en vormt samen met haar zus Tweemonds, centrum voor welbevinden en betrokkenheid.

Wil je meer weten over Pedagogische Tact? De stichting NIVOZ biedt trajecten aan die zowel in company (voor een school of binnen een stichting) als via open, individuele deelname (open traject) aangeboden worden. Het is ook mogelijk om eerst, helemaal gratis, een middag of avond te komen ‘proeven’ aan pedagogische tact, op onze proeverijen. Lees er meer over op http://nivoz.nl/trajecten/