'Het mag moeite kosten om je door "Het prachtige risico van onderwijs" te werken, maar het loont'

4 februari 2015

Gert Biesta’s leraar vult geen emmers met kennis. Onderwijs doe je samen: leerlingen die zich openstellen en een leraar die iets te melden heeft. Zo kan onderwijs geen democratische mensen produceren, maar wél situaties promoten waarin vrijheid verschijnt. Wie wil weten hoe dat moet, doet er goed aan zich door het boek Het Prachtige risico van onderwijs van hoogleraar Biesta te werken, en dat mag moeite kosten, want het loont. Een recensie van Monique Marreveld, hoofdredactrice van Didactief, daar waar het artikel eerder is gepubliceerd. Op maandagavond 9 februari is er een miniconferentie rondom Biesta en het boek (inmiddels uitverkocht).

Zou René Kneyber Het prachtige risico van onderwijs cadeau hebben gedaan aan de leden van de Onderwijsraad bij de eerste vergadering? Hij mag trots zijn op zijn initiatief – de vertaling van dit inmiddels beroemde boek van onderwijspedagoog Gert Biesta – maar of voorzitter Henriëtte Maassen van den Brink er blij mee zal zijn, is de vraag.

In Het prachtige risico van onderwijs gaat Biesta in gesprek met filosofen als Aristoteles, Jacques Derrida en Hannah Arendt om zijn betoog te onderbouwen. Crux is dat onderwijs nooit een transparant, meet- en planbaar proces met gewilde of gewenste uitkomsten zal zijn. Evidence-based-onderwijs bestaat niet. Bewijs uit interventies in het verleden kan hoogstens tot een meer geïnformeerd oordeel leiden, maar biedt geen garanties voor toekomstige interventies. Onderwijs is geen wetenschap, het is een ‘zwakke kracht’.

Biesta heeft er eerder op gewezen dat de bevolking van nazi-Duitsland relatief hoog geschoold was. En ook in onze samenleving is leren volgens hem steeds meer een instrument om te temmen geworden. Vilein analyseert Biesta alle beleidsnota’s over een leven lang leren. In plaats van een recht wordt leren een plicht, gericht op de vorming van human capital en economische groei.

Biesta ergert zich aan het jargon van de constructivisten, waarin de leraar erop focust een leerproces zo gladjes mogelijk te laten verlopen. Fout, zegt hij, een leraar moet niet terugdeinzen voor ongemakkelijke vragen en waarheden. Zijn aanwezigheid moet verschil maken, hij moet iets toevoegen, verantwoordelijk en onvervangbaar zijn. Biesta’s leraar vult geen emmers met kennis. Onderwijs doe je samen: leerlingen die zich openstellen en een leraar die iets te melden heeft. Zo kan onderwijs geen democratische mensen produceren, maar wél situaties promoten waarin vrijheid verschijnt. Wie wil weten hoe dat moet, doet er goed aan zich door dit boek te werken, en dat mag moeite kosten: het loont.

Gert Biesta, Het prachtige risico van onderwijs. Vertaald door René Kneyber. Culemborg: Uitgeverij Phronese, 2015. € 29,99. Klik hier.

Monique Marreveld is hoofdredacteur van het maandelijkse onderwijstijdschrift Didactief. Daarin wordt onderwijsonderzoek vertaald voor de leraar in de klas en zijn directeur. Onderwijsonderzoek in primair en voortgezet onderwijs. We bemannen de website www.didactiefonline.nl, geven workshops 'schrijven voor publiek' aan onderzoekers en geven boeken uit die relevant zijn voor leraren.

--> Op maandagavond 9 februari vindt in Driebergen een miniconferentie plaats n.a.v. de uitgave van Het Prachtige Risico van Onderwijs, een vertaling van het meest recente boek van Gert Biesta, Voor meer informatie klik hier. De avond is inmiddels uitverkocht!!!