Het maatschappelijk belang van kunstvakken op school

20 juli 2017

OPINIE - ‘Waar de kernvakken, in de vorm van Nederlands, Engels en wiskunde, over elkaar heen buitelen om voorrang in het curriculum, lijkt het kunstvak nog vaak een buitenbocht te moeten nemen om vervolgens in de achterhoede te eindigen op de ranglijst der prioriteiten. Gelukkig geldt dit niet voor alle scholen en zijn er tal van educatieve onderkomens die kunst reeds met een hoofdletter ‘K’ in hun schoolvisie omschrijven.’ Pascal Cuijpers breekt een lans voor kunstvakken op school.

Aan het einde van het schooljaar druppelen zo nu en dan nog leerlingen binnen in het tekenlokaal. Ik ben blij met elk bezoekje van elke leerling en maak graag een afsluitend praatje met ze. De vakantie staat voor de deur, de sfeer is ongedwongen en staat het toe om verhalen te mogen horen die tijdens een drukke lesweek vaak onder het oppervlak blijven. Soms komt een vader of moeder mee, of een opa. De informele situatie en de aanstormende vakantieperiode zorgen voor een ongedwongen sfeer. We hebben allen indirect een band met elkaar. We zijn op een of andere manier verbonden en bij elkaar gebracht, op dit moment in dit lokaal. Hopelijk heb ik de leerlingen dit schooljaar wat motivatie en inzicht mee mogen geven die ze te allen tijde, waar dan ook, kunnen gebruiken. Een techniek, een compliment. Een mooi cijfer, een opbouwend kritiekje of een verrassend standpunt. Een troostend woord of misschien wel die denkbeeldige en pedagogisch verantwoorde schop onder de kont. Men wil het soms niet toegeven of inzien, maar de kunstvakken, met al haar verbeelding en vaak onverwachte vakoverstijgende aspecten, zullen met terugwerkende kracht meer en meer aan sympathie en urgentie gaan winnen.

Waar de kernvakken, in de vorm van Nederlands, Engels en wiskunde, over elkaar heen buitelen om voorrang in het curriculum, lijkt het kunstvak nog vaak een buitenbocht te moeten nemen om vervolgens in de achterhoede te eindigen op de ranglijst der prioriteiten. Gelukkig geldt dit niet voor alle scholen en zijn er tal van educatieve onderkomens die kunst reeds met een hoofdletter ‘K’ in hun schoolvisie omschrijven. Juist het uitdragen van deze kunst-urgentie én het daadwerkelijk toepassen van dit beleid, trekt veel mensen over de streep om te kiezen voor een bepaalde school. Het toepassen van creativiteit is immers in de gehele maatschappij bezig aan een indrukwekkende opmars. Als voorbeeld dienen de vervolgstudies, die steeds meer afstappen van het onrechtvaardige lotingsprincipe, maar de toekomstige studenten casussen voorleggen of assessments aanbieden voor toelating. Maar ook in het straatbeeld neemt de creativiteit toe: de pop-up- en conceptstores zijn niet meer weg te denken en maken handig gebruik van de leefwereld die gericht lijkt te zijn op personalisering. Vaak is het juist de bekritiseerde ‘Generatie X, Y of Z’ of de groep ‘millennials’, die lef tonen door hun creatieve ideeën om te zetten in een gesynthetiseerd commercieel plan.

Ach, er is gewoon niet onderuit te komen: kunst is overal om ons heen. Waar we ook zijn. Wat we ook doen. Het is een prachtige aanleiding om dit aan leerlingen duidelijk te maken, wanneer weer eens de vraag komt ‘wat ze eigenlijk hebben aan dit vak’. Het besef dat het gebouw waar ze in zitten en de tafels waar ze aan werken ooit bedacht, ontworpen en uitgevoerd zijn, geeft een perfecte aanleiding om de leerlingen hun denkbeeldige oogkleppen af te laten zetten. Het besef dat volgt, nadat ze met een vraagteken naar de nabije leef- en werkwereld om zich heen hebben gekeken, is onbetaalbaar en draagt bij aan de stimulatie van het kunstvak. Het zijn de pareltjes van het jaar, die elke vorm van cognitie ontstijgen. De wereld ben jij en deze wordt in de toekomst door jou gemaakt! De aanvulling hierop, dat kunst emoties los kan maken en daarnaast bijdraagt aan de culturele, intellectuele, sociale en emotionele ontwikkeling van de mens maakt het plaatje compleet. Juist deze simpele vorm van bewustwording zou dan ook meer moeten worden gestimuleerd en gefaciliteerd door de overheid, de onderwijsraden en de schoolbesturen. Het is namelijk heel makkelijk en een kop-in-het-zand-houding is ongewenst. Waarom? Om het doodeenvoudige feit dat we allemaal op school hebben gezeten en de wereld consumeren en mogen vormgeven. Laat juist dát gegeven nou zorgen voor de kunst-matige band die wij met elkaar delen. En schroom hierbij niet te erkennen dat dit besef een prachtig uitgangspunt is voor de st-art van een nieuw schooljaar en het bieden van kansen.

Dit artikel verscheen eerder in Het Parool

Pascal Cuijpers is docent beeldende vorming en faalangstreductietrainer. Hij publiceert o.a. in dagbladen, tijdschriften en onderwijsmagazines. Hij schreef ook een boek, met de prikkelende titel ‘Leraren hebben meer vakantie dan mensen die werken‘.